Wpływ atropiny na organizm
Atropina to substancja, która występuje naturalnie w wielu roślinach, między innymi w bieluniu dziędzięrzawie, w pokrzyku wilczej jagody, a także w roślinach z rodziny psiankowatych. Działanie atropiny polega na porażeniu zakończeń przywspółczulnego układu nerwowego. Atropina działa wykazuje różne działanie na poszczególne narządy i układy:
- Mięsień sercowy: zwiększenie częstotliwości pracy serca, zwiększenie pojemności minutowej serca. Atropina silniej oddziałuje na serce osób z pewnych grup. Te osoby to na przykład osoby młode oraz z dużym napięciem nerwu błędnego. Środek ten działa mniej intensywnie na małe dzieci, osoby starsze, osoby chore na cukrzycę, cierpiące na neuropatie oraz mocznicę.
- Drogi oddechowe: rozkurcz mięśni gładkich, powiększenie światła oskrzeli, ograniczenie wydzielania śluzu.
- Przewód pokarmowy: osłabienie napięcia mięśni gładkich ścian przewodu pokarmowego, ograniczenie wydzielania żołądkowego, zmniejszenie perystaltyki jelit, zaleganie treści w żołądku. Atropina działa również przeciwwymiotnie.
- Gruczoły wydzielania zewnętrznego: hamowanie wydzielania potu, śliny, enzymów trawiennych, śluzu oraz potu.
- Układ moczowy: zmniejszenie napięcia mięśni gładkich ścian pęcherza moczowego oraz moczowodów.
- Oczy: porażenie mięśnia rzęskowego, rozszerzenie źrenic.
Podsumowując, porażenie zakończeń nerwowych powoduje rozkurczenie mięśni między innymi oskrzeli, mięśni gładkich układu pokarmowego, a także mięśni układu moczowego. Porażenie zakończeń układu nerwowego skutkuje również zmniejszeniem wydzielania gruczołowego, rozszerzeniem źrenic i przyspieszeniem tętna. W zależności od dawki atropina może działać na różne sposoby. W małych dawkach powoduje pobudzenie kory mózgowej i wykazuje negatywne działanie na ośrodek wymiotny i układ pozapiramidowy. Atropina podana w dużej dawce wywołuje tak zwaną śpiączkę atropinową.
Zastosowanie atropiny
Atropina to środek, który znajduje bardzo szerokie zastosowanie w różnych obszarach medycyny. W okulistyce atropinę zakrapla się do oczu przed wykonaniem zabiegów diagnostycznych oraz w przypadku schorzeń okulistycznych, na przykład przy zapaleniu ciała rzęskowego oraz tęczówki. Środek ten rozszerza źrenice, co umożliwia prawidłowe przeprowadzenie badań. W kardiologii atropinę stosuje się przy zaburzeniach rytmu serca oraz w trakcie terapii bradykardii odruchowej.
Substancja ta jest wykorzystywana również w leczeniu nieprawidłowości układu pokarmowego, między innymi w kolce wątrobowej i jelitowej oraz w chorobie wrzodowej. Co więcej, atropinę stosuje się w terapii chorób dróg żółciowych oraz moczowodów, na przykład w przypadku kolki nerkowej. Stosuje się ją też w przypadku zatrucia glikozydami naparstnicy i inhibitorami AchE. Atropina jest stosowana także w anestezjologii, a dokładniej przed podaniem znieczulenia ogólnego.
Przeciwwskazania do stosowania atropiny
Atropina to środek, którego nie należy stosować u osób, które chorują na zapalenie spojówek, zwężenie szyi pęcherza moczowego, zwężenie odźwiernika, jaskrę z zamykającym się kątem przesączenia, niedrożność przewodu pokarmowego, a także refluks żołądka. Środka tego nie można stosować u osób, które przeszły przeszczep serca.
Skutki uboczne stosowania atropiny
Podobnie jak to jest z większością leków, stosowanie atropiny wiąże się z pewnymi skutkami ubocznymi, które mogą wystąpić po jej zażyciu. Działania niepożądane, jakie mogą się pojawić po zażyciu atropiny to między innymi:
- nadmierne pobudzenie,
- senność,
- uczucie niepokoju,
- refluks żołądkowo-przełykowy,
- obrzęk powiek,
- wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego,
- światłowstręt,
- zaburzenia widzenia,
- suchość błon śluzowych,
- zredukowanie ilości wydzielanego potu,
- zaparcia,
- ostre zatrzymanie moczu,
- zaburzenia rytmu serca,
- reakcje alergiczne, w tym pokrzywka, zaczerwienienie skóry, suchość skóry, swędzenie, nadpobudliwość, gorączka.
Zażycie atropiny wiąże się również z ryzykiem wystąpienia reakcji toksycznych, do których zalicza się między innymi wstrząs, poszerzenie źrenic, hipertermię, śpiączkę, omamy, delirium, zaczerwienienie skóry oraz dezorientację.
