Atropina to substancja, która występuje naturalnie w wielu roślinach, między innymi w bieluniu dziędzięrzawie, w pokrzyku wilczej jagody, a także w roślinach z rodziny psiankowatych. Działanie atropiny polega na porażeniu zakończeń przywspółczulnego układu nerwowego. Atropina działa wykazuje różne działanie na poszczególne narządy i układy:
Podsumowując, porażenie zakończeń nerwowych powoduje rozkurczenie mięśni między innymi oskrzeli, mięśni gładkich układu pokarmowego, a także mięśni układu moczowego. Porażenie zakończeń układu nerwowego skutkuje również zmniejszeniem wydzielania gruczołowego, rozszerzeniem źrenic i przyspieszeniem tętna. W zależności od dawki atropina może działać na różne sposoby. W małych dawkach powoduje pobudzenie kory mózgowej i wykazuje negatywne działanie na ośrodek wymiotny i układ pozapiramidowy. Atropina podana w dużej dawce wywołuje tak zwaną śpiączkę atropinową.
Atropina to środek, który znajduje bardzo szerokie zastosowanie w różnych obszarach medycyny. W okulistyce atropinę zakrapla się do oczu przed wykonaniem zabiegów diagnostycznych oraz w przypadku schorzeń okulistycznych, na przykład przy zapaleniu ciała rzęskowego oraz tęczówki. Środek ten rozszerza źrenice, co umożliwia prawidłowe przeprowadzenie badań. W kardiologii atropinę stosuje się przy zaburzeniach rytmu serca oraz w trakcie terapii bradykardii odruchowej.
Substancja ta jest wykorzystywana również w leczeniu nieprawidłowości układu pokarmowego, między innymi w kolce wątrobowej i jelitowej oraz w chorobie wrzodowej. Co więcej, atropinę stosuje się w terapii chorób dróg żółciowych oraz moczowodów, na przykład w przypadku kolki nerkowej. Stosuje się ją też w przypadku zatrucia glikozydami naparstnicy i inhibitorami AchE. Atropina jest stosowana także w anestezjologii, a dokładniej przed podaniem znieczulenia ogólnego.
Atropina to środek, którego nie należy stosować u osób, które chorują na zapalenie spojówek, zwężenie szyi pęcherza moczowego, zwężenie odźwiernika, jaskrę z zamykającym się kątem przesączenia, niedrożność przewodu pokarmowego, a także refluks żołądka. Środka tego nie można stosować u osób, które przeszły przeszczep serca.
Podobnie jak to jest z większością leków, stosowanie atropiny wiąże się z pewnymi skutkami ubocznymi, które mogą wystąpić po jej zażyciu. Działania niepożądane, jakie mogą się pojawić po zażyciu atropiny to między innymi:
Zażycie atropiny wiąże się również z ryzykiem wystąpienia reakcji toksycznych, do których zalicza się między innymi wstrząs, poszerzenie źrenic, hipertermię, śpiączkę, omamy, delirium, zaczerwienienie skóry oraz dezorientację.