Co to jest stopa cukrzycowa? Jakie są objawy i jak leczyć stopę cukrzycową?

Stopa cukrzycowa, a dokładniej zespół stopy cukrzycowej (ZSC), to przypadłość dotykająca osoby z zaawansowaną cukrzycą. Jest najpoważniejszym powikłaniem cukrzycy, które występuje u kilku do kilkunastu procent chorych. Nieleczona stopa cukrzycowa może prowadzić nawet do amputacji, jednak można tego uniknąć stosując odpowiednią terapię. Jak zapobiegać stopie cukrzycowej i jak ją leczyć?

Stopa cukrzycowa - co to jest?

Stopa cukrzycowa to powikłanie cukrzycy, które dotyka najczęściej osób z insulinoniezależną cukrzycą typu 2. Stopa cukrzycowa występuje u osób, u których cukrzyca nie była leczona albo była leczona w nieodpowiedni sposób. Niestety, część osób, które zauważają u siebie pierwsze objawy stopy cukrzycowej nigdy nie leczyły się na cukrzycę i nie wiedziały, że na nią chorują.

Stopa cukrzycowa odznacza się przede wszystkim niedokrwieniem stóp. Ma to wpływ na zmniejszenie wrażliwości stóp na bodźce bólowe, a także opóźnia gojenie się ran, które przeradzają się w owrzodzenia i martwicę. Oprócz powierzchniowych uszkodzeń stóp, na skutek choroby osłabione zostają stawy i kości, przez co stopa deformuje się. W efekcie chodzenie staje się znacznie utrudnione.

Przyczyny stopy cukrzycowej

Główną przyczyną stopy cukrzycowej jest długotrwale podwyższony poziom cukru we krwi i zaniedbywanie leczenia. Taki stan powoduje uszkodzenia w ścianach naczyń krwionośnych, a w związku z tym podwyższają ryzyko zapadnięcia na choroby układu sercowo-naczyniowego. Uszkodzenie małych naczyń krwionośnych skutkuje między innymi upośledzeniem funkcjonowania układu nerwowego, co powoduje drętwienie, ograniczenie czucia, a także częste bóle kończyn.

Zespół stopy cukrzycowej, obok choroby niedokrwiennej serca, jest skutkiem uszkodzenia naczyń wieńcowych dużych. W zależności od przyczyny rozróżnia się dwie główne odmiany stopy cukrzycowej. Pierwsza odmiana to zespół stopy neuropatycznej, który wywołany jest przez uszkodzenie obwodowego układu naczyniowego. Drugą odmianą jest zespół stopy niedokrwiennej spowodowany przez niedokrwienie w okolicach stopy.

Na przyspieszenie wystąpienia zespołu stopy cukrzycowej mają wpływ takie czynniki jak:

• podwyższony poziom cholesterolu,
• palenie papierosów,
• otyłość,
• nadciśnienie,
• noszenie niewygodnego, uciskającego obuwia,
• zaniedbywanie higieny stóp,
• zaniedbywanie urazów i skaleczeń.

Stopa cukrzycowa - objawy

Zespół stopy cukrzycowej daje pewne charakterystyczne objawy, które powinny skłonić pacjenta do udania się na konsultację lekarską. Wśród najczęstszych objawów stopy cukrzycowej są:

• wysuszenie, a nawet łuszczenie się skóry,
• pęknięcia skóry przeradzające się w owrzodzenia i ogniska martwicy,
• ból (zwłaszcza nasilający się w nocy), kurcze mięśni nóg, uczucie kłucia i mrowienia w okolicach dolnych kończyn,
• spowolnienie gojenia się ran i skaleczeń,
• zauważalna deformacja kości,
• upośledzenie odczuwania dotyku, zmian temperatury oraz bólu.

W zależności od stopnia zaawansowania i występujących objawów rozróżnia się kilka stadiów ZSC:

• Stopień 0: deformacja stopy, widoczne rogowacenie skóry, ale bez owrzodzenia,
• Stopień 1: powierzchniowe owrzodzenie stopy,
• Stopień 2: ropne, głębokie owrzodzenie, liczne stany zapalne skóry,
• Stopień 3: objawy stopnia 2 wymagające leczenie szpitalnego,
• Stopień 4: martwica występująca w obszarze palców,
• Stopień 5: sepsa, zgorzel stopy, konieczność amputacji.

Leczenie stopy cukrzycowej

Leczenie stopy cukrzycowej jest ściśle związane z utrzymywaniem prawidłowego poziomu cukru we krwi oraz leczeniu źródła stopy cukrzycowej, czyli cukrzycy. Jeszcze przed wystąpieniem objawów stopy cukrzycowej ważna jest higiena stóp, noszenie odpowiedniego obuwia i unikanie czynników, które mogą wpłynąć na wystąpienie ZSC. W zaawansowanym stadium ZSC niezbędne jest wdrożenie antybiotykoterapii i odpowiednich metod leczenia owrzodzeń i ran.

Chorą stopę należy myć krótko, maksymalnie przez około 3-4 minuty w wodzie o temperaturze nieprzekraczającej 37?C. Częstym błędem, jaki popełniają osoby chore jest moczenie stóp, co jest bezwzględnie zakazane. Po umyciu stóp należy je dokładnie osuszyć zwracając szczególną uwagę na przestrzenie międzypalcowe. Następnym krokiem powinno być odkażenie ran za pomocą bakteriobójczego środka. Preparat powinien być antyalergiczny, bezbarwny i bezzapachowy.

 W higienie stopy cukrzycowej ważne jest również regularne usuwanie zrogowaceń. Najlepiej robić to za pomocą pumeksu albo tarki. Przyrządy te powinny być zawsze czyste, przechowywane w suchym miejscu i często wymieniane. Po wszystkich zabiegach zdrową skórę należy posmarować kremem nawilżającym. Ranę należy posmarować specjalnym żelem przyspieszającym gojenie i założyć opatrunek. Źle leczony zespół stopy cukrzycowej może prowadzić do amputacji, a nawet martwicy, która stanowi znaczne zagrożenie dla życia pacjenta.