Do³±cz do Zdrowia na Facebooku!
Kar³owato¶æ przysadkowa (tak¿e kar³owato¶æ hiposomatotropowa) to jedno ze schorzeñ skutkuj±cych kar³owato¶ci±. Przyczyn kar³owato¶ci mo¿e byæ wiele, miêdzy innymi niedobory pokarmowe, zaburzenia hormonalne, przewlek³e schorzenia, choroby genetyczne. Kar³owato¶æ przysadkowa nale¿y do kar³owato¶ci spowodowanych zaburzeniami hormonalnymi. Jej przyczyn± jest niedoczynno¶æ przysadki. Najczê¶ciej dotyka dzieci (widaæ to szczególnie pomiêdzy 1. a 3. rokiem ¿ycia), jednak mo¿e pojawiæ siê tak¿e u doros³ych.
Kar³owato¶æ przysadkowa: na czym polega?
Kar³owato¶æ przysadkowa nale¿y do chorób endokrynologicznych (o pod³o¿u hormonalnym). W jej przebiegu produkcja hormonu wzrostu powstaj±cego w przysadce mózgowej jest o wiele mniejsza, ni¿ powinna. Zdarza siê te¿ tak, ¿e hormon wydziela siê prawid³owo, ale organizm pozostaje nañ obojêtny. Kar³owato¶æ przysadkowa objawia siê g³ównie zatrzymaniem wzrostu. Chory jest tym ni¿szy, im wcze¶niej przysadka przesta³a dzia³aæ prawid³owo. Rozwój umys³owy u osób z kar³owato¶ci± przysadkow± przebiega bez przeszkód.
> Przeczytaj: UK£AD DOKREWNY (HORMONALNY) - funkcje, budowa i najczêstsze choroby
Hormon wzrostu: co to takiego?
Hormon wzrostu, oznaczany symbolem GH (od angielskiego wyra¿enia growth hormone; czasem wystêpuje pod nazw± somatotropina) to substancja bia³kowa wydzielana przez przysadkê mózgow±, a konkretnie jej przedni p³at. Produkcja odbywa siê z ró¿n± czêsto¶ci± i intensywno¶ci±, zale¿y od wielu czynników (p³ci, wieku, pory dnia).
Oprócz przysadki w produkowaniu hormonu wzrostu bierze udzia³ podwzgórze. Wydzielany przez nie hormon somatoliberyna stymuluje przysadkê do wydzielania GH, a somatostatyna hamuje ten proces.
Aby dziecko rozwija³o siê i ros³o prawid³owo, wszystkie procesy musz± siê odbyæ w odpowiedni sposób - nie tylko wydzielanie hormonu, lecz tak¿e jego wspó³praca z komórkami. Je¶li co¶ pójdzie nie tak, mog± pojawiæ siê niedobory hormonu wzrostu, które skutkuj± miêdzy innymi kar³owato¶ci±.
Niedobór hormonu wzrostu: przyczyny
Uszkodzenia przysadki mózgowej lub podwzgórza skutkuj±ce kar³owato¶ci± przysadkow± mog± mieæ ró¿ne przyczyny. S± to:
- nowotwory,
- urazy mechaniczne,
- uszkodzenia powsta³e podczas operacji,
- stany zapalne,
- zaburzenia naczyniowe (np. udar),
- choroby autoimmunologiczne (choroby z autoagresji),
- uwarunkowania genetyczne.
Kar³owato¶æ przysadkowa: niewra¿liwo¶æ na hormon wzrostu
Kar³owato¶æ przysadkowa mo¿e wynikaæ tak¿e z niewra¿liwo¶ci organizmu na hormon wzrostu. W takich wypadkach hormon wydziela siê prawid³owo, jednak komórki z nim nie wspó³pracuj±. Funkcjonowanie receptorów hormonu jest zaburzone, hormon wzrostu "nie dzia³a". Niewra¿liwo¶æ na GH nie ma jednej przyczyny. Mog± j± powodowaæ:
- zaburzenia genetyczne,
- choroby nerek,
- choroby w±troby,
- cukrzyca,
- wyniszczenie,
- niedo¿ywienie.
Niewra¿liwo¶ci na hormon wzrostu towarzyszy opó¼niony rozwój p³ciowy. Osoby, które wykazuj± brak wra¿liwo¶ci na GH, rodz± siê mniejsze ni¿ inne dzieci. Maj± drobne stopy i d³onie, nieproporcjonalnie du¿± czaszkê oraz du¿o tkanki t³uszczowej, szczególnie wokó³ brzucha. Mog± cierpieæ na napadow± hipoglikemiê, która jest niebezpieczna przede wszystkim dla noworodków. Ch³opcy, którzy s± niewra¿liwi na hormon wzrostu, czêsto maj± niedorozwiniête pr±cie.
Kar³owato¶æ przysadkowa: diagnoza
Diagnozowanie kar³owato¶ci przysadkowej to w pierwszej kolejno¶ci rozmowa z rodzin± i szczegó³owy wywiad. Niski wzrost to nie zawsze zaburzenie, czêsto jest po prostu dziedziczony. Osobê z podejrzeniem kar³owato¶ci poddaje siê nastêpnie szczegó³owym badaniom: fizykalnym, z wykorzystaniem siatki centylowej (osi, która pozwala okre¶liæ zale¿no¶æ miêdzy wiekiem, wzrostem a wag± dziecka), hormonalnym (stê¿enie hormonu wzrostu), rentgenowskim.
Kar³owato¶æ przysadkowa: leczenie
Leczenie kar³owato¶ci przysadkowej polega na terapii hormonalnej. Chorym podaje siê hormon wzrostu w formie zastrzyku. W niektórych przypadkach trzeba przeprowadziæ operacjê przysadki mózgowej lub ewentualnego guza, który mo¿e odpowiadaæ za nieprawid³owe wydzielanie hormonu.
