Dołącz do Zdrowia na Facebooku!
Aspiryny rozprzestrzeniła się po całym świecie już na początku XX wieku. Znana była znacznie wcześniej; jej historia zaczęła się jeszcze przed naszą erą. Lek ma prostą, jednoskładnikową budowę - substancja czynna aspiryny to kwas acetylosalicylowy, w skrócie ASA. Kiedyś dostępna w proszku, a dziś głównie w tabletkach, gości w każdej domowej apteczce. Czysty kwas acetylosalicylowy znany jest w Polsce także jako polopiryna.
ASA to wspaniały środek przeciwbólowy, przeciwzapalny i przeciwzakrzepowy. Warto jednak pamiętać, że aspiryna nie jest dla wszystkich. Należy przyjmować ją rozważnie i w odpowiednich dawkach, bo - jak każdy lek - w nadmiarze szkodzi.
Aspiryna - działanie
Aspiryna powstrzymuje nasze ciało przed wytwarzaniem prostaglandyn, czyli substancji odpowiedzialnych za reakcję organizmu na wszelkie urazy i zakażenia. Prostaglandyny wywołują stan zapalny, uwrażliwiają na ból i zwiększają krzepnięcie krwi. Zatem poprzez zwalczanie prostaglandyn ASA jest w stanie przeciwdziałać związanymi z nimi dolegliwościami.
Aspiryna - zastosowanie
Kiedy aspiryna jest korzystna, kto powinien ją przyjmować? Przy których schorzeniach jest zbawienna, na jakie wpływa profilaktycznie?
- Miażdżyca i zawał
Stałe przyjmowanie ASA powstrzymuje tworzenie się zakrzepów zamykających światło tętnicy. Oznacza to, że aspiryna wpływa zbawiennie na choroby sercowo-naczyniowe (np. miażdżycę i zawał ). ASA zmniejsza ryzyko zawału nawet o połowę. Kwas acetylosalicylowy jest podawany pacjentowi nie tylko w ramach leczenia i profilaktyki, lecz także doraźnie w trakcie ataku serca.
- III trymestr ciąży
Kobiety w trzecim trymestrze ciąży są narażone na nadciśnienie tętnicze . Może ono skutkować rzucawką, czyli napadami drgawek u matki. Rzucawka jest groźna i dla kobiety, i dla płodu. Aspiryna obniża prawdopodobieństwa wystąpienia stanu przedrzucawkowego , który przekształca się właśnie w rzucawkę.
- Cukrzyca
Zasklepianie się drobnych naczyń wieńcowych (mikroangiopatia) jest jednym z powikłań cukrzycy. Mikroangiopatia pojawia się niekiedy w siatkówce oka, co może wywołać ślepotę. Regularnie przyjmowany kwas acetylosalicylowy obniża to ryzyko o połowę.
- Przemijający atak niedokrwienny
Przejściowe niedokrwienie (czyli zaburzenia krążenia mózgowego) skutkuje udarem mózgu. Aspiryna zmniejsza prawdopodobieństwo ponownego wystąpienia zaburzeń.
- Migreny, reumatoidalne zapalenie stawów, bóle kręgosłupa
W przypadku tych dolegliwości aspiryna podawana jest w większych ilościach; działa przeciwbólowo.
Aspiryna - przeciwwskazania
Nie należy traktować aspiryny jak magicznego leku na wszystko. W niektórych przypadkach ASA wyrządza wiele szkód.
- Dziecko i ciąża
Aspiryny muszą wystrzegać się kobiety w pierwszym trymestrze ciąży. ASA powoduje uszkodzenia płodu (m.in. rozszczep podniebienia, wady serca; dziecko może mieć mniejszą masę urodzeniową). ASA nie powinny przyjmować także kobiety karmiące. Substancja dostaje się do mleka, a co za tym idzie - może zaszkodzić dziecku. Nie należy podawać aspiryny dzieciom poniżej 12. roku życia, ponieważ grozi to wystąpieniem zespołu Reye'a (choroba o dużej śmiertelności objawiająca się - między innymi - uszkodzeniami mózgu i wątroby).
- Menstruacja - tu aspiryna tylko zaszkodzi - nie uśmierzy bólu, jedynie nasili krwawienie.
- Astma - istnieje ryzyko, że wystąpią duszności, tzw. astma aspirynowa.
- Operacja - kilka dni przed operacją należy zaprzestać brania aspiryny, aby nie ingerowała w proces krzepnięcia.
- Choroba wrzodowa dwunastnicy lub żołądka - ASA negatywnie wpływa na wydzielanie przez ściany żołądka ochronnego śluzu.
- Skaza krwotoczna (np. hemofilia) - aspiryna rozrzedza krew i obniża jej krzepliwość.
- Cukrzyca - aspiryna sprawia, że leki przeciwcukrzycowe działają silniej. Zbyt obniżony przez nie poziom glukozy we krwi może spowodować zasłabnięcie. Cukrzycy powinni zatem uważać na ilość przyjmowanego ASA. Umiarkowane dawki aspiryny przyjmowane przez rok zmniejszają ryzyko powikłań cukrzycy o 50%.
Aspiryna i przedawkowanie
Obecnie lekarze zalecają małe dawki ASA. Dzięki temu neutralizują się jego efekty uboczne. Ilości aspiryny nie powinno się zmieniać bez wiedzy lekarza. Może się zdarzyć, że dojdzie do przedawkowania. Jak je rozpoznać?
Na początku występują nudności, wymioty , zawroty i bóle głowy, problemy ze słuchem i wzrokiem. Następnie może dojść do kwasicy metabolicznej, a potem nawet do śpiączki, zapaści czy drgawek. Zbyt duża ilość ASA bardzo negatywnie wpływa na pracę nerek. W skrajnych przypadkach przedawkowanie aspiryny kończy się śmiercią.
Przyszłość aspiryny
Z najnowszych badań wynika, że aspiryna pomaga przy radioterapii - kwas acetylosalicylowy przywraca prawidłowe działanie układu odpornościowego, przyczynia się więc do walki z rakiem. Badania z 2010 roku sugerują, że ASA znacznie obniża śmiertelność wśród osób z nowotworami.
