Chociaż choroba Alzheimera najczęściej atakuje po 65. roku życia, może wystąpić u znacznie młodszych osób, nawet trzydziestoletnich. Wciąż jest nieuleczalna, jednak naukowcy wierzą, że są już blisko rozwikłania zagadki jej powstawania. Od tego już krok do skutecznej terapii.
Dołącz do Zdrowia na Facebooku!
Znany nieznany problem
Ocenia się, że w Polsce na chorobę Alzheimera cierpi ok. 350 tys. ludzi. W związku z systematycznym starzeniem się społeczeństwa będzie ich przybywać.
Korelacja między wiekiem, a zapadalnością na to schorzenie, jest niezwykle silna. W grupie wiekowej 65-74 lata choruje 1-3% populacji, 75-79: 3-6% . W ciągu kolejnych 5 lat liczba chorych wzrasta do 12-20% , a po 85. roku życia, według niektórych badań może dotyczyć niemal połowy populacji.
Choroba Alzheimera a wiek zdrowie.gazeta.pl
Choroba Alzheimera jest najczęstszą przyczyną wystąpienia zaburzeń funkcji poznawczych u osób po 65. roku życia. Stanowi ponad połowę wszystkich otępień, czyli stanów prowadzących do upośledzenia pamięci, rozumowania, orientacji w czasie i przestrzeni, liczenia, uczenia się, oceny sytuacji, itp.
Niemiecki neuropatolog Alois Alzheimer opisał ją w 1906 roku, a nadal wiemy o niej bardzo niewiele.
Skąd się bierze ta choroba? Z pewnością wpływa na nią wiele czynników, w tym genetyczne. Wymienia się mutacje w obrębie chromosomu 21, 19, 14, 1 i 12. Mutacje genowe są bezpośrednio związane z wczesną postacią rodzinnej choroby Alzheimera. Rozwojowi późnej postaci, tej powszechnie znanej, sprzyja polimorfizm (inaczej: częsta podatność) genu ApoE, wariant e4.
Mówi się także o znaczeniu ewentualnych czynników zapalnych i stresie oksydacyjnym*, powodowanym przez wolne rodniki. Stąd: choroba Alzheimera to kolejny problem cywilizacyjny, w zapobieganiu którego rolę może odgrywać dieta bogata w przeciwultaniacze, aktywność fizyczna, odpoczynek, unikanie używek.
Zobacz także:
Dieta MIND - zmniejszy ryzyko wystąpienia choroby Alzheimera
Choroba Alzheimera: kto zagrożony?
Czynniki, które mogą sprzyjać zachorowaniu na chorobę Alzheimera:
- wiek,
- płeć żeńska,
- obciążenie rodzinne,
- niski poziom wykształcenia,
- urazy głowy,
- choroby tarczycy,
- depresja,
- przewlekły stres,
- nadużywanie alkoholu,
- palenie (sprawa dyskusyjna, bo są badania, które tej zależności przeczą - możliwe, że występuje w połączeniu z konkretnymi, innymi czynnikami).
Alzheimer: niejasne objawy
Nic dziwnego, że naukowcy wciąż nie znaleźli skutecznego leku na chorobę Alzheimera, skoro nawet nie wiedzą, skąd dokładnie schorzenie się bierze.
Nie oznacza to jednak, że nie ma sensu się leczyć i diagnozować. Wczesne rozpoznanie i wdrożenie rehabilitacji (w tym ćwiczenie pamięci) oraz farmakoterapii głównie redukującej objawy), daje szansę na wydłużenie czasu optymalnej sprawności przy tym schorzeniu i wyraźnie poprawia jakość życia - chorych oraz ich opiekunów.
Rzecz jednak w tym, że objawy często niełatwo zauważyć i odróżnić od innych problemów zdrowotnych.
Choroba Alzheimera to nie tylko zaburzenia, chociaż ponad 90% chorych zgłasza się do lekarza dopiero, gdy ten objaw staje się bardzo dokuczliwy w codziennym życiu. Charakteryzują ją także zaburzenia zachowania, nastroju, objawy wytwórcze (np. podejrzliwość, rozkojarzenie, nieuzasadniona wrogość, pobudzenie, urojenia).
Apatia, depresja, utrata masy ciała, zaburzenia czucia, drobne niedowłady, problemy z orientacją w terenie, nieuzasadnione uczucie zmęczenia, bezsenność - to wszystko objawy towarzyszące chorobie Alzheimera.
Podczas badania neurolog często obserwuje odruchy deliberacyjne, świadczące o patologii układu nerwowego. Przykładem może być odruch dłoniowo-bródkowy, naturalnie występujący u noworodków, a potem zanikający. Polega na skurczu mięśnia bródkowego w chwili podrażnienia kłębu kciuka (poniżej palca). Zarazem: to tylko jeden z elementów wczesnej diagnozy. Tę zawsze trzeba zostawić specjaliście. Odruchy deliberacyjne czasem zdarzają się u osób w podeszłym wieku, w związku z naturalnym procesem starzenia.
Czytaj:
Po co neurolog uderza tym młoteczkiem?
U osób z rodzinną postacią choroby Alzheimera, czyli najmłodszych chorych, zdarzają się napady padaczkowe, gwałtowne, napadowe skurcze partii mięśni, spowolnienie, sztywność, objawy typowe dla choroby Parkinsona. Zwłaszcza te ostatnie (występujące u 1/4 chorych) oznaczają znaczne ryzyko wystąpienia udaru.
Czytaj: choroba Parkinsona - co dalej?
Rozpoznanie choroby Alzheimera: czego spodziewać się u lekarza?
Neurolog nie tylko sprawdzi odruchy (więcej na ten temat) czy zleci badania (np. tomografię głowy, EEG), głównie, by wykluczyć inne przyczyny otępienia (np. miażdżycę, choroba nowotworową).
Przede wszystkim jednak przeprowadzi z pacjentem szczegółowy wywiad, a także testy, pozwalające ocenić pamięć i inne funkcje poznawcze. Niewykluczone, że zaleci, by w spotkaniu brała udział osoba z otoczenia chorego. Będzie mogła opowiedzieć o objawach, z których chory często nie zdaje sobie sprawy, zweryfikować prawidłowość odpowiedzi, itd.
Profesjonalne testy są dość złożone i interpretować je mogą jedynie specjaliści. Zarazem: powszechność problemu zespołów otępiennych i ich późnego rozpoznawania sprawiła, że dość popularne stały się domowe testy przesiewowe, dostępne choćby w internecie. Nie mogą zastąpić wizyty u lekarza, nie pozwalają na postawienie diagnozy, jednak odkrycie jakichkolwiek nieprawidłowości powinno zachęcić do konsultacji lekarskiej zachęcić.
Np. popularny niemal na całym świecie test SAGE naukowców z Uniwersytetu Stanowego Ohio bardzo przypomina te stosowane przez lekarzy. Zresztą, powstał jako materiał pomocniczy dla internistów, którzy na podstawie wyników kierują pacjentów do specjalisty.
Przykładowe zadania to: podanie z pamięci dzisiejszej pełnej daty, wymienienie z pamięci nazw kilkunastu zwierząt, rozpoznawanie przedmiotów na obrazkach, przerysowanie przestrzennej figury geometrycznej, narysowanie z pamięci tarczy zegara i zaznaczenia na niej wszystkich elementów, wskazanie podobieństw między przedmiotami, proste obliczenia matematyczne, zapamiętywanie ciagu słów, itd.
Pozornie bardzo proste. Zarazem - wiele osób dzięki takim testom odkrywa problem.
Jeszcze nic złego się nie dzieje - profilaktyka
Na upływ czasu, płeć czy geny, nie mamy wpływu. Na wiele innych czynników już tak. Najważniejsza zasada: ucz się! Czegokolwiek. Ćwicz pamięć, rozwiązuj szarady, bądź ciekaw. Pracuj, póki możesz, choćby jako wolontariusz. Ważny jest szeroko pojęty zdrowy styl życia i odpowiednia dieta: uboga w tłuszcze nasycone, obfitująca w witaminę E i inne antyoksydanty.
* Za: "Aspekty neurologiczne chorób otępiennych", Marzena Ziółkowska-Kochan, "Pomorski Magazyn Lekarski"
