Rehabilitacja neurologiczna obejmuje swoim zakresem wiele różnych problemów medycznych: stan po urazach czaszkowo-mózgowych, urazach rdzenia kręgowego, potrzebują jej osoby cierpiące na postępujące choroby autoimmunologiczne, np. stwardnienie rozsiane (SM) czy stwardnienie zanikowe boczne (SLA), chorobę Parkinsona, choroby nerwów obwodowych czy chorobę Alzheimera. Tym, co z punktu widzenia pacjenta i jego rodziny, stanowi często istotny problem, jest duży stopień niepełnosprawności pacjentów dotkniętych tymi problemami, postępujący proces chorobowy oraz zaburzenia poznawcze towarzyszące niepełnosprawności ruchowej.
Dołącz do serwisu Zdrowie na Facebooku!
Leczenie poszpitalne, pomoc przy chorobach przewlekłych
Wobec rosnącej liczby pacjentów wymagających rehabilitacji neurologicznej ważne jest, aby pacjenci i ich rodziny po pierwsze wiedziały, gdzie szukać pomocy i jak korzystać z usług gwarantowanych przez NFZ oraz jak prawidłowo ocenić i dobrać placówkę medyczną i personel pod względem jakości usług. Od tego zależy skuteczność procesu rehabilitacji. Niestety, przepisy NFZ i wymogi placówek medycznych bywają częstokroć mało zrozumiałe dla przeciętnego człowieka.
Pacjenci po udarze mózgu, urazie mózgu lub rdzenia kręgowego powinni być od razu kierowani ze szpitalnego oddziału neurologicznego na oddział rehabilitacji neurologicznej. Ważne jest, aby szybko zgłosić się do tego typu placówki ze skierowaniem. Tacy pacjenci mają najczęściej możliwość szybkiego przyjęcia w ramach ubezpieczenia NFZ.
Pacjenci z chorobami przewlekłymi powinni szukać pomocy w ramach rehabilitacji ambulatoryjnej w przychodniach, a w razie zaostrzenia dolegliwości, okresowo korzystać z oddziałów szpitalnej, stacjonarnej rehabilitacji. Niestety dostępność tych świadczeń jest mocno ograniczona. Dla pacjentów niesamodzielnych, dotkniętych poważnym stopniem niepełnosprawności, którzy wymagają raczej opieki medycznej niż intensywnej rehabilitacji istnieje możliwość znalezienia miejsca w placówkach opiekuńczo-leczniczych (tzw. ZOL - zakład opiekuńczo-leczniczy).
3 kluczowe zasady przy wyborze placówki medycznej
1. Współpraca szerokiego zespołu specjalistów.
To niezbędne, jeśli rehabilitacja neurologiczna ma być skuteczna. Obok lekarza, pielęgniarki, fizjoterapeuty niezwykle ważny jest udział psychologa lub neuropsychologa, logopedy, ergoterapeuty (prowadzącego trening czynności życia codziennego), a także opiekunek medycznych sprawujących codzienna opiekę nad pacjentem. W dobrych ośrodkach rehabilitacyjnych taki zespół regularnie się spotyka i kompleksowo omawia problemy medyczne każdego pacjenta.
2. Podejście funkcjonalne do terapii.
Nadrzędnym celem rehabilitacji jest uzyskanie samodzielności. Podejście funkcjonalne polega na tym, aby terapia nakierowana była na realne potrzeby pacjenta. Należy ustalić wspólnie z pacjentem - a często i z jego rodziną - konkretny cel terapii. Celem może być np. możliwość wejścia po schodach na pierwsze piętro lub umiejętność samodzielnego skorzystania z toalety. Muszą to być ważne dla pacjenta rzeczy, związane z jego życiowymi potrzebami. Dzięki tak ustalonym celom, uzyskujemy większą motywacje pacjenta do terapii, co jest niezbędne dla skutecznej rehabilitacji. Codzienna terapia też powinna przyjmować formę zadaniową. Dla takich pacjentów rehabilitacja może zatem polegać na ćwiczeniu ubierania się, spożywania posiłku, czy treningu przesiadania się z łóżka na wózek inwalidzki.
3. Konieczność intensywnej aktywizacji pacjentów .
W przypadku chorób autoimmunologicznych, takich jak SM czy SLA, intensywność musi być oczywiście odpowiednio dobrana i kontrolowana przez lekarza. Przy zaburzeniach poznawczych, częstej depresji czy zniechęceniu, aktywizacja i motywowanie pacjentów do możliwie samodzielnego wykonywania czynności życiowych jest kluczową sprawą. Pozostawienie pacjenta po udarze mózgu lub z chorobą otępienną w łóżku i wyręczanie go w czynnościach samoobsługowych, najczęściej pogarsza jego stan. Dlatego ważne jest zaangażowanie opiekunów i rodziny w proces rehabilitacji.
Marcin Baranowski (na zdjęciu) jest absolwentem Akademii Wychowania Fizycznego Wydziału Rehabilitacji Ruchowej w Warszawie oraz Uniwersytetu Warszawskiego, Wydziału Filozofii i Socjologii. Specjalizuje się w rehabilitacji ruchowej (obszar rehabilitacji neurologicznej, ortopedycznej i kardiologicznej) oraz w filozofii medycyny. Wieloletni dyrektor przychodni rehabilitacyjnej oraz dyrektor ds. rehabilitacji w placówkach rehabilitacji stacjonarnej i opieki długoterminowej w ośrodkach MEDI-system .
Czytaj także:
Udar mózgu - jak rozpoznać i pomagać
