Dołącz do Zdrowia na Facebooku!
Kiedy ból nasila się podczas jedzenia czy ruchu żuchwy , źródłem może być właśnie staw skroniowo-żuchwowy (SSŻ). Zarazem pacjenci, u których zdiagnozowano już powód dolegliwości, często bezskutecznie poszukują skutecznej pomocy. W przypadku przyczyny leżącej w uwarunkowaniach anatomiczno-okluzyjnych (np. nieprawidłowy zgryz) najczęściej pomóc może stomatolog. W razie potrzeby zaproponuje odpowiednie leczenie, np. korektę zgryzu, wstawienie implantów zębów czy stosowanie szyny relaksacyjnej zakładanej na noc. W przypadku zdiagnozowania zaburzeń funkcjonalnych: osteopata, czyli specjalista od terapii manualnej.
Co to jest staw skroniowo -żuchwowy?
Staw skroniowo-żuchwowy to parzysty staw łączący kość skroniową z kością żuchwową. Krążek stawowy, znajdujący się pomiędzy powierzchniami stawowymi, dzieli go na dwie części. Czynnościowo używane są obydwa stawy jednocześnie. Ruch w stawach skroniowo - żuchwowych zachodzi przy każdorazowym otwarciu ust, jednakże najbardziej obciążane są one podczas funkcji żucia. Głównymi mięśniami zawiadującymi SSŻ są: mięsień skroniowy, mięsień żwacz, mięsień skrzydłowy boczny oraz skrzydłowy przyśrodkowy.
Trzy główne przyczyny bólu oraz dysfunkcji w obrębie stawów skroniowo żuchwowych :
1. Nadmierne napięcie mięśni działających na staw skroniowo żuchwowy.
2. Uszkodzenia oraz złe funkcjonowanie krążków (dysków) stawowych.
3. Zmiany zwyrodnieniowe lub zapalne stawów skroniowo - żuchwowych (artroza, arthritis).
Kiedy mamy do czynienia z problemem mięśniowym, ból jest raczej tępy i rozlany i trudno jest nam określić dokładną lokalizację. Dolegliwości zwiększają się przy dotyku oraz przy aktywności (np. podczas jedzenia). Może dojść także do ograniczenia ruchomości żuchwy, a także zmiany jej ustawienia.
Problem z dyskiem stawowym objawia się charakterystycznym "klikiem" w stawie podczas otwierania lub/i zamykania ust. Wiąże się to z podwichnięciem dysku i jego samoistnym "nastawieniem" (tzw. redukcja). Kiedy dysk przemieszcza się nieprawidłowo bez redukcji, dochodzi do ograniczenia ruchomości, a nawet do całkowitego zablokowania stawu.
Zmiany zwyrodnieniowe w stawach skroniowo-żuchwowych dotyczą raczej ludzi w wieku podeszłym. Przy ruchu pojawiają się wtedy trzeszczenia i tarcia (krepitacje). Często dochodzi do ograniczenia ruchu związanego z przykurczem torebki stawu.
Zapalenie SSŻ (arthritis) może pojawić się w przebiegu chorób układowych atakujących stawy, np. reumatoidalnego zapalenia stawów czy tocznia rumieniowatego (SLE). Występują objawy stanu zapalnego: ból, zaczerwienie, nienaturalne ocieplenie, wysięk, a także ograniczenie funkcji stawu.
Ból w okolicy SSŻ może być również bólem przeniesionym z odcinka szyjnego kręgosłupa. Należy również wykluczyć inne patologie takie jak: choroby laryngologiczne, neuralgie (bóle związane z uciskiem na nerwy), zapalenie nerwu trójdzielnego, nowotwór i in. Stąd przy dolegliwościach w obrębie twarzy internista czy stomatolog może zalecić także wizytę u neurologa, ortopedy czy laryngologa. Bywa, że wskazana jest też konsultacja psychologiczna czy psychiatryczna, gdyż niemal każdy ból może mieć podłoże emocjonalne.
Ból w okolicy żuchwy i skroni: objawy towarzyszące
Dolegliwościom związanym ze SSŻ często towarzyszą inne dolegliwości, takie jak:
- ból ucha
- ból głowy
- ból i sztywność szyi
- szczękościsk
- szumy uszne
- ból zębów.
Ból w okolicy żuchwy i skroni: skąd się bierze problem?
Główne przyczyny dolegliwości bólowych SSŻ:
- psychosocjalne, takie jak stres, cechy charakterologiczne (osobowość lękowa, niski próg bólu)
- uwarunkowania okluzyjno - anatomiczne: zaburzenia okluzji (zgryzu), braki w uzębieniu
- nerwowo - mięśniowa (nadmierne pobudzenie mięśniowe, wzrost napięcia mięśni)
- częste występowania tzw. para funkcji: zaciskanie, zgrzytanie zębami, wypychanie języka
- nieprawidłowe nawyki ustne: obgryzanie paznokci, skórek warg
- długotrwałe przyjmowanie niefizjologicznych pozycji żuchwy, przykładem są skrzypkowie czy fleciści
- urazy, zabiegi operacyjne.
Jedną ze specyficznych przyczyn bólów SSŻ jest bruksizm. Jest to uporczywe zaciskanie i zgrzytanie zębami (najczęściej w nocy). Prowadzić może do uszkodzeń zarówno samych zębów, jak i stawów skroniowo - żuchwowych. Jednym objawów bruksimu jest hipertrofia (przerost) mięśni żucia.
Co ciekawe, kobiety cierpią na dolegliwości SSŻ ok. 1,5 - 2 razy częściej niż mężczyźni, ale na terapię zgłaszają się aż 9 razy częściej niż mężczyźni.
Ból w okolicy żuchwy i skroni: w czym może pomóc osteopata?
Gdy twoje dolegliwości nie są objawem choroby odległej czy problemu stomatologicznego lub neurologicznego, a cierpisz z powodu funkcjonalnych zaburzeń stawów, pomocny może okazać się osteopata. To terapeuta, który pracując manualnie, pomaga w zmniejszaniu i eliminowaniu dolegliwości bólowych całego narządu ruchu. W kontekście SSŻ, poprzez specyficzne techniki manualne, będzie mógł zmniejszyć nadmierne napięcie mięśniowo-powięziowe, przykurcz torebki stawu (artroza) a także wpłynąć na odżywienie oraz prawidłową funkcję dysku stawowego. Oprócz tego zajmie się również poprawą funkcjonowania odcinka szyjnego kręgosłupa, często powiązanego z bólem okolicy żuchwy. Niejednokrotnie jego terapia wystarcza, czasem stanowi element szerszej terapii, np. zleconej przez stomatologa.
Radosław Dukaczewski (na zdjęciu powyżej) - osteopata, fizjoterapeuta. Absolwent Wydziału Rehabilitacji Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie oraz studiów osteopatycznych w Sutherland College of Osteopathic Medicine we współpracy z Polską Akademią Osteopatii OSTEON. Terapeuta i współzałożyciel Gabinetu Osteopatii i Terapii Manualnej Osteoklinika .
Osteopatia to metoda leczenia manualnego opierająca się na diagnostyce i terapii dysfunkcji w systemie nerwowo-mięśniowo-szkieletowym. Początki medycyny osteopatycznej sięgają roku 1874. Jest szeroko rozpowszechniona w Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych. W Polsce pierwsze szkolenie rozpoczęło się w 2003 roku (Polska Akademia Osteopatii OSTEON).Według zwolenników tej metody terapia osteopatyczna eliminuje dysfunkcje wpływające na funkcjonowanie całego narządu ruchu, układu naczyniowego, układu nerwowego czy narządów wewnętrznych poprzez szereg technik mięśniowych, stawowych czy powięziowych. Chociaż osteopatia nie jest specjalizacją lekarską, osteopata to specjalista, który powinien mieć dużą wiedzę ogólnomedyczną. Pierwszą wizytę rozpoczyna od rozpoznania czy dany pacjent kwalifikuje się do terapii osteopatycznej, czy też wymagane są badania dodatkowe lub konsultacja u lekarza odpowiedniej specjalności.
Osteopatą w Europie może zostać jedynie fizjoterapeuta lub lekarz po odbyciu szkolenia podyplomowego trwającego 5 lat lub 1000 godzin zajęć (wytyczne Europejskiej Federacji Osteopatii). Ze względu na brak w Polsce uregulowań prawnych zawodu osteopaty (jak i fizjoterapeuty), należy upewnić się, że jest to specjalista wykształcony zgodnie z powyższymi normami.
