FODMAP jest to skrót od angielskich nazw organicznych związków chemicznych: fermentable oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides and polyols. Związki te występują w wielu artykułach spożywczych, biorą udział w procesie fermentacji, a w efekcie mogą wywołać niepożądane reakcje organizmu. Tymi związkami chemicznymi są:
Badania wykazały, że węglowodany łatwo fermentujące, takie jak fruktoza, laktoza, fruktany oraz alkohole polihydroksylowe (sztuczne środki słodzące, np.sorbitol, mannitol, ksylitol), mogą nasilać objawy zespołu jelita drażliwego (IBS). Fruktoza i laktoza, fruktany oraz alkohole polihydroksylowe występują w ziarnach zbóż, roślinach strączkowych, warzywach, owocach, miodzie, słodkich napojach, przetworach mlecznych, w słodyczach.
W badaniu, które ukazało się w "European Journal of Nutrition" w lutym ub. roku wykazano, że dieta o niskiej zawartości FODMAP zmniejsza objawy ze strony przewodu pokarmowego i poprawia jakość życia pacjentów z IBS w porównaniu z tradycyjną dietą lub dietą z dużą zawartością FODMAP. Uznaje się więc, że dieta o małej zawartości FODMAP jest formą leczenia dietetycznego IBS. Australijscy naukowcy twórcy tego sposobu żywienia, przestrzegają, że surowe przestrzeganie diety nie jest zalecane przez całe życie. Celem diety FODMAP jest zidentyfikowanie produktów, które wpływają niekorzystnie na organizm i wyeliminowanie lub unikanie ich w jadłospisie.
W pierwszym etapie należy całkowicie wykluczyć produkty zawierających organiczne związki chemiczne mogące fermentować. Są to przede wszystkim artykuły spożywcze, zawierające fruktozę i fruktany (niektóre owoce i warzywa), laktozę (produkty mleczne) oraz naturalne substancje słodzące (np. ksylitol, sorbitol). Faza wykluczenia trwa od 6 do 8 tygodni.
Po tym czasie w drugim etapie należy stopniowo rozszerzać dietę o produkty zawierające FODMAP. Nie można od razu powrócić do starych nawyków żywieniowych, lecz stopniowo wprowadzać poszczególne produkty, by obserwować reakcję organizmu. Jeżeli po spożyciu jakiegoś produktu zawierającego duże ilości FODMAP, wystąpią dolegliwości związane z przewodem pokarmowym, artykuł ten należy wyeliminować całkowicie z diety. Długość trwania drugiego etapu diety nie jest określona i wprowadzanie pojedynczo produktów może być naprawdę długotrwałe.
Trzeci etap to personalizacja diety z eliminacją pokarmów wywołujących objawy ze strony układu pokarmowego. Większość osób może powrócić do normalnego sposobu odżywiania z wykluczeniem pojedynczych produktów bogatych w FODMAP.
Dieta jest przeznaczona dla osób, które mają problemy z jelitami, a szczególnie chorych na zespół jelita drażliwego (IBS), które objawiają się:
Po eliminacji produktów zawierających FODMAP powyższe dolegliwości wyraźnie się zmniejszają lub całkowicie zanikają.
W diecie FODMAP artykuły spożywcze dzieli się na dwie grupy:
Produkty zawierają duże ilości FODMAP, które w I etapie diety należy wyeliminować to m.in.:
Produkty dozwolone, które można spożywać w diecie FODMAP to:
Przykładowy jadłospis
Śniadanie: płatki owsiane na mleku ryżowym z dodatkiem owoców, np.jagód, herbata zielona lub czarna.
Obiad: krem warzywny z marchewki, ziemniaków, selera naciowego z dodatkiem koperku, grillowana ryba, kasza gryczana, warzywa przygotowane na parze: marchewka, cukinia, dynia z uprażonymi ziarnami dyni oraz słonecznika, lekki sok pomarańczowy rozcieńczony z wodą.
Podwieczorek: shake z mleka migdałowego i bananów.
Kolacja: pieczywko bezglutenowe z pokrojonym w plasterki serem mozzarella, z pomidorami, liśćmi bazylii, polane olejem dyniowym, sok lub czarna herbata.