Rozwój nauk genetycznych i poznanie sekwencji genomu ludzkiego popchnęły nauki biologiczne mocno do przodu. Skorzystały na tym także nauki o żywności i żywieniu człowieka, otrzymały bowiem wsparcie ze strony biologii molekularnej. W ten sposób doszło do powstania i rozwoju dwóch dziedzin nauki: nutrigenetyki i nutrigenomiki.
Nutrigenetyka i nutrigenomika - czym się zajmują?
Nutrigenetyka analizuje różnice genetyczne pomiędzy poszczególnymi ludźmi lub grupami etnicznymi w powiązaniu z ich dietą. Celem jest ustalenie optymalnej diety dla danego typu genomu człowieka. Naukowcy mają nadzieję, że poznanie tych mechanizmów pozwoli w przyszłości opracować dietę lub żywność funkcjonalną, dostosowaną do potrzeb określonej grupy osób lub pojedynczego człowieka. Nutrigenetyka ściśle powiązana jest z inną gałęzią nauki - nutrigenomiką.
Nutrigenomika to dziedzina nauki zajmująca się badaniem wpływu wybranych składników, znajdujących się w żywności, na nasze geny. Naukowcy oceniają, które bioaktywne składniki naszej diety mogą wpływać na zmiany w genach oraz w jaki sposób działają. Bada się ponadto zależności pomiędzy dietą a genetycznymi predyspozycjami do zapadania na tzw. choroby cywilizacyjne, czyli na nowotwory, choroby krążenia i choroby pmetaboliczne.
Korzystając z dokonań tych dwóch gałęzi nauki zaczęto opracowywać tzw. genodiety, czyli zbiór zaleceń żywieniowych, opartych o badania DNA konkretnej osoby, dla której buduje się tzw. osobisty profil żywieniowy.
Na ogół dietetycy zalecają spożywanie pokarmów zgodnie z tradycyjną wiedzą, według której powinniśmy czerpać energię i związki odżywcze z pokarmów w ustalonych od lat proporcjach. Dla mniej więcej połowy populacji jest to korzystne. Jednak ocenia się, że co drugi człowiek ma odmienne predyspozycje genetyczne i jego organizm w inny sposób reaguje na dostarczane mu związki odżywcze.
Jak dowiedzieć się, czy nasz organizm lepiej metabolizuje tłuszcze, czy raczej węglowodany i w jakich proporcjach przyjmować poszczególne składniki odżywcze?
Z pomocą przychodzi właśnie nutrigenetyka, która bada związki między predyspozycjami genetycznymi a dietą na kilku poziomach. Może określić typ metaboliczny człowieka, czyli zidentyfikować składniki odżywcze, które u danej osoby są najlepiej przyswajane. W efekcie, wiadomo, co powinna jeść, aby utrzymywać optymalną masę ciała. Bada ponadto metabolizm określonych substancji, takich jak witaminy, białka i inne bioaktywne składniki diety. Może ponadto ustalić związek pomiędzy genami a nietolerancją pokarmową.
Genodieta - dieta oparta o profil DNA
Genodieta, oparta na wiedzy o strukturze DNA danej osoby, może znacznie precyzyjniej powiedzieć, jakie pożywienie będzie jej najlepiej służyło, jaki powinna prowadzić styl życia i co jeść, aby łagodzić schorzenia lub zapobiegać chorobom i utrzymać dobre zdrowie na dłużej?
Aby ustalić genodietę musimy najpierw poddać badaniom nasze DNA. W trakcie badania określa się ponad kilkadziesiąt czynników, mających wpływ na przyswajanie pokarmów. I tak, badanie DNA pozwala ustalić, czy nie mamy nietolerancji pokarmowych (nietolerancja laktozy, nietolerancja glutenu, nadwrażliwości na kofeinę czy sól). W jaki sposób metabolizujemy tłuszcze i węglowodany itd.
Gdy już wiemy, jakie mamy indywidualne predyspozycje genetyczne, możemy tak skomponować dietę, aby była do nas ściśle dopasowana, a nasz organizm po prostu zdrowszy.
Korzyści ze stosowania genodiety
- przeciwdziałanie nietolerancjom pokarmowym
- zapobieganie chorobom serca, miażdżycy, cukrzycy, osteoporozie, czyli chorobom, które w dużym stopniu zależą od tego, co spożywamy i w jakich proporcjach
- wzmocnienie układu odpornościowego, poprzez wprowadzenie do posiłków pokarmów, w których znajdują się dokładnie te składniki, których potrzebuje nasz organizm
- leczenie innych dolegliwości, które mogą wynikać ze złej diety, takich jak migreny, bóle stawów i mięśni, czy też bezsenność
- wsparcie właściwego żywienia w czasie ciąży
Do badania DNA wystarczy próbka śliny. Ceny wykonania testu DNA, będącego podstawą genodiety, wahają się od 1 do 3 tysięcy zł.
