Lektyny to białka, które wiążą węglowodany i wszczepiają się błony komórkowe. Występują przede wszystkim w roślinach. Ich źródłem są rośliny strączkowe, ziarna zbóż oraz orzechy. Warto zaznaczyć, że działają jak toksyny, tym samym zwierzęta bardzo szybką uczą się odróżniać rośliny i wybierają tylko te bezpieczna dla ich zdrowia. U ludzi nagromadzenie tych toksyn może doprowadzić do problemów z układem pokarmowym.
Lektyny - jak wpływają na zdrowie
Mimo że lektyny są białkami roślinnymi, w nadmiarze mogą zafundować spore problemy ze zdrowiem. Dlaczego? Po pierwsze z chemicznego punktu widzenia lektyny to glikoproteiny. Związki te mają zdolność sklejania czerwonych krwinek, co nie tylko utrudnia swobodny przepływ krwi, ale także może przyczynić się powstawania groźnych skrzepów. Dlatego do produktów bogatych w lektyny ostrożnie powinny podchodzić osoby, które mają problemy z krążeniem lub chorują na zakrzepicę. Sklejanie się krwinek może być także niebezpieczne dla osób z anemią, dlatego nie powinny one przesadzać ze strączkami czy orzechami.
Lektyny nie są trawione przez układ pokarmowy. Po dotarciu do jelita cienkiego mogą utrudnić wchłanianie substancji odżywczych. Może się zdarzyć, że osiadają na ściankach jelit i je uszkadzają. Jeśli proces będzie się nasilał może dojść do rozwoju tzw. syndromu nieszczelnego jelita (SNJ). W zdrowym jelicie cząsteczki zostają w organizmie, jeśli jest nieszczelne, przedostają się do krwiobiegu i przyczepiają do zdrowego narządu. Tym samym aktywuje niewłaściwą odpowiedź układu immunologicznego, który zaczyna się bronić i aatakować sam siebie.
Nadmiar tych białek w codziennej diecie może zaburzyć wydzielanie insuliny (zdarza się białka te uszkadzają trzustkę) i kontrolę poziomu cukru we krwi, a to może doprowadzić do problemów z diabetologicznych. Trzeba sobie zdawać sprawę, że choć organizm w ogromnej większości przypadków potrafi pozbyć się nadmiaru lektyny, w proces ich neutralizacji zaangażowane są także nerki oraz wątroba. Dlatego nadmiar tych białek może odbić się na ich działaniu i doprowadzić do poważnych kłopotów ze zdrowiem.
Zdaniem niektórym badaczy zmiany w organizmie spowodowane stosowaniem nierozsądnej diety może przyczynić się do rozwoju zmian nowotworowych.
Ale nie wszystkie lektyny są złe i szkodzą zdrowiu. Niektóre grupy tych białek wzmacniają odporność oraz chronią przed rozwojem próchnicy. Można je także znaleźć w niektórych preparatach łagodzących objawy choroby stawów.
Lektyny - gdzie ich szukać?
Źródłem tego szczególnego rodzaju białek są przede wszystkim warzywa strączkowe - fasola, soczewica, groch oraz soja - orzechy, warzywa psiankowate, czyli ziemniaki, pomidory czy bakłażany, a także produkty zbożowe. Najwięcej lektyn, bo aż dwadzieścia różnych tych typów białek zawiera fasola typu kidney. Najpopularniejszą lektyną występującą w zbożu jest gluten, który jest szczególnie niebezpieczny dla osób z celiakią i nadwrażliwością na gluten.
Mimo że lektyny mogą budzić mieszane uczucia, to produkty, których jest ich najwięcej są i powinny być obecne w naszej diecie. Dostarczają one organizmowi innych cennych białek, witamina (C, E oraz z grupy B) oraz związków (np. likopen obecny w pomidorze, który jest jednym z najsilniejszych przeciwutleniaczy, badania pokazują, że może chronić przed rozwojem raka prostaty u mężczyzn i piersi u kobiet), bez których ludzki organizm nie mógłby prawidłowo funkcjonować, dlatego ich całkowita eliminacja z diety to nie najlepszy pomysł.
Trzeba sobie zdawać sprawę, że każdy, nawet najzdrowszy produkt, spożywany w nadmiarze w końcu zacznie szkodzić, dlatego - zwłaszcza w przypadku roślin strączkowych - trzeba zachować rozsądek i umiar. Aby potrawy na ich bazie były naprawdę zdrowe trzeba jej moczyć przez kilka godzin. Zapoczątkowany tak proces kiełkowania sprawia, że warzywo pozbywa się toksyn. Szkodliwym białek można się pobyć odpowiednio długo gotując strączki. Warto także pamiętać, aby przygotowane z nich potrawy doprawić majerankiem, ziołami prowansalskimi czy kminkiem. Dzięki tym dodatkom chroni się przed krępującymi wzdęciami i gazami, a przede wszystkim poprawiamy i ułatwiamy ich trawienie.
Lektyny - jak wykorzystuje je nauka?
Lektyny goszczą nie tylko w kuchni czy na stole, ale także w laboratorium. Badacze wykorzystują ich właściwości do różnicowania i identyfikacji patogenów oraz badanie reakcji, które zachodzą między komórkami drobnoustrojów a komórkami organizmu.
