Miedź - charakterystyka
Miedź (Cu) jest pierwiastkiem chemicznym zaliczanym do metali przejściowych. Pierwotnie wydobywano ją na Cyprze, skąd wzięła się jej nazwa (Cyprum, a następnie Cuprum). Jest ona dosyć rzadko spotykanym składnikiem skorupy ziemskiej, co sprawia, że często określa się ją mianem metalu strategicznego. Ciekawostką jest jednak to, że Polska należy do jednych z największych producentów miedzi na świecie.
Z biologicznego punktu widzenia, metal ten odgrywa wiele istotnych funkcji. Między innymi bierze udział w procesie fotosyntezy i oddychania. Pierwiastek ten zaliczany jest do mikroelementów wchodzących w skład wielu enzymów. Niedobór miedzi w organizmie może powodować niedokrwistość, gdyż to właśnie ona bierze czynny udział w procesie wchłaniania żelaza w przewodzie pokarmowym. Do głównych źródeł miedzi zalicza się wątrobę cielęcą, ziarna sezamu, drożdże piekarskie, ziarna słonecznika oraz pestki dyni.
Miedź - rola w organizmie
Już od dawna wiadomo jest, że rola miedzi w organizmie jest nieoceniona. Wymienić można przede wszystkim:
- odgrywa kluczową rolę w powstawaniu czerwonych krwinek oraz w prawidłowej ich pracy. Wchodzi także w skład hemocyjaniny - barwnika krwi,
- poprawia kondycję błony otaczającej komórki nerwowe, a także bierze czynny udział w przesyłaniu impulsów nerwowych,
- wchodzi w skład enzymu wykazującego działanie przeciwutleniające. Pierwiastek ten chroni więc błony komórkowe przed szkodliwym działaniem wolnych rodników,
- bierze udział w tworzeniu tkanki łącznej,
- bierze udział w tworzeniu prostaglandyn - hormonów odpowiedzialnych za prawidłowa pracę serca oraz kontrolowanie ciśnienia krwi,
- wzmacnia odporność organizmu,
- hamuje rozwój bakterii.
Miedź - objawy niedoboru
Jednym z najgroźniejszych skutków długotrwałego niedoboru miedzi jest niedokrwistość spowodowana zmniejszoną wchłanialnością żelaza z układu pokarmowego. Jednak nieodpowiednia suplementacja tego składnika prowadzić może także do nadpobudliwości, problemów z zapamiętywaniem oraz skoncentrowaniem się, a także do zwiększenia kruchości kości.
Na niedobór miedzi szczególnie narażone są osoby znajdujące się na ścisłych dietach. Wchłanianie miedzi hamowane jest przez białka mleka oraz jaj, a także warzywa z rodziny kapustowatych (kapusta, cebula, gorczyca). Produkty spożywcze zawierające duże ilości cynku, fluoru czy kadmu także mogą przyczyniać się do mniejszej wchłanialności miedzi.
Miedź - objawy nadmiaru
Ze względu na niedużą ilość tego pierwiastka w produktach spożywczych spożywanych na co dzień, przedawkowanie miedzi jest raczej rzadkością. Do głównych objawów świadczących o nadmiarze tego składnika w diecie zaliczyć można między innymi zaburzenia w pracy układu pokarmowego. Duża, jednorazowa dawka miedzi może przyczynić się do uszkodzenia wątroby. Do przedawkowania miedzi dochodzi najczęściej w wypadku picia "miękkiej" (niski stopień twardości lub niskie pH) wody kranowej, dostarczanej do mieszkania starymi rurami miedzianymi. Wchłanianie miedzi zwiększone jest w wypadkach, gdy dieta bogata jest w witaminę C, a także białko pochodzenia zwierzęcego.
Miedź - normy spożycia
Według badań, najbardziej optymalna, dzienna dawka miedzi dla osoby dorosłej powinna zawierać się w przedziale od 2 do 3 mg. Górna granica, przy której nie odczuwa się negatywnych dla zdrowia skutków ubocznych wynosi blisko 10 mg.
Miedź - źródła
Do najlepszych źródeł miedzi zalicza się wątrobę cielęcą, płatki owsiane, orzechy, a także kakao i pestki dyni.
Zawartość miedzi w 100 gramach wybranych produktów spożywczych przedstawia się następująco:
- ziarna sezamu - około 8 mg
- ostrygi - od 1 do 8 mg
- kakao - około 3,7 mg
- nasiona słonecznika - około 1,9 mg
- pestki dyni - około 1,6 mg
- płatki owsiane - około 0,5 mg
- drożdże piekarskie - 5 mg
- suszone pomidory - 1,4 mg
- śledź w oleju - około 0,25 mg
- ryż biały - około 0,17 mg
- makrela wędzona - 0,16 mg
- czekolada gorzka - 0,16 mg
- burak - 0,1 mg
