Borowik szatański - nie taki straszny, jak go malują... Jak go rozpoznać?

Borowik szatański jest gatunkiem, który już bardzo trudno spotkać w lasach. Natomiast z pewnością należy do jednego z najczęściej mylonych z jadalnymi grzybami - swoim wyglądem łudząco przypomina jadalnego borowika ceglastoporego. Co warto zatem wiedzieć o borowiku szatańskim? Jak odróżnić go od innych grzybów oraz jakie konsekwencje zdrowotne grożą po jego omyłkowym zjedzeniu?

Borowik szatański - charakterystyka

Borowik szatański jest gatunkiem grzyba należącego do rodziny borowikowatych. Zasięg jego występowania obejmuje prawie całą Europę, Północną Afrykę, a także niektóre stany USA. Borowiki szatańskie są grzybami dosyć rzadkimi, dlatego też prawie we wszystkich krajach Europy (również w Polsce) nadano mu status grzyba wymierającego lub krytycznie zagrożonego. Nie oznacza to jednak, że nie można ich spotkać w polskich lasach, gdyż jego obserwacje jego owocników notuje się na terenie całej Polski.

Największe siedliska borowika szatańskiego znalezione zostały w Górach Kaczawskich, a także na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Grzyb ten preferuje gleby wapienne oraz drzewostan bukowy i dębowy, a jego owocniki pojawiają się od połowy lata do wczesnej jesieni. Warto pamiętać o tym, że borowik szatański ze względu na wyginięcie jest w Polsce objęty ścisłą ochroną gatunkową.

Borowik szatański - opis

Borowik szatański pomimo tego, że łudząco przypominać może inne rodzaje borowików, z łatwością identyfikowany jest przez nawet średnio wprawionych grzybiarzy. Posiada pewne charakterystyczne cechy, które wyróżniają go na tle pozostałych gatunków.

1. Kapelusz

Kapelusz dojrzałego borowika szatańskiego przybiera odcień szary, lekko żółtawy lub zielonkawy. Po lekkim naciśnięciu zmienia kolor na brązowoochrowy. Skórka na kapeluszu jest matowa i sucha. Średnica kapelusza w zależności od fazy życia grzyba zawiera się może w przedziale od 5 do nawet 30 cm. Ma półkolisty kształt i jest lekko pofałdowany na brzegach.

2. Trzon

Trzon tego grzyba jest dosyć krótki i gruby. Jego długość to z reguły 5-10 cm, a średnica około 5 cm. Trzon dorosłych grzybów jest w centralnej części dosyć szeroki, masywny i pękaty. Przybiera czerwonawy, a bezpośrednio pod kapeluszem żółtawy kolor. Miąższ zarówno trzonu jak i kapelusza po przekrojeniu powoli sinieje.

3. Rurki

Kolor spodniej części kapelusza w pierwszych fazach życia grzyba przybiera kolor żółty. Z wiekiem zmienia się on na czerwony i ceglastooliwkowy. Cechą charakterystyczną borowików szatańskich jest to, że naciśnięcie rurek powoduje zmianę koloru na siny.

Borowik szlachetny a borowik szatański

Istnieje kilka sposobów na odróżnienie borowika szatańskiego od najczęściej spotykanego w polskich lasach borowika szlachetnego. W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na sam trzonek obu grzybów. To jedna z najbardziej rzucających się w oczy różnic, gdyż u borowika szatańskiego trzon ma barwę ciemną, żółtoczerwoną. W przypadku borowika szlachetnego kolor skórki jest jasny lub lekko brązowy. Starym i skutecznym sposobem na odróżnienie obu grzybów jest również test smakowy, który polega na dotknięciu językiem dolnej części kapelusza. Gorzki i nieprzyjemny smak oznaczał będzie, że zebrany grzyb jest borowikiem szatańskim - potocznie zwanym szatanem.

Borowik szatański - objawy zatrucia

Borowik szatański należy do grupy grzybów niejadalnych, ale zatrucie spowodowane jego zjedzeniem nie jest śmiertelne. Właściwości trujące tego grzyba wynikają z zawartości substancji żywicowatych, które nie są trawione ani rozpuszczane w ludzkim układzie pokarmowym. Spożycie borowika szatańskiego (zarówno na surowo jak i po obróbce termicznej) skutkuje wieloma dolegliwościami ze strony układu trawiennego. Są to między innymi:

• nudności,
• wymioty,
• biegunka,
• ból brzucha,
• wzdęcia.

Pomimo tego, że objawy te nie wydają się groźne i zagrażające życiu, poszkodowany musi udać się do najbliższego szpitala w celu poddania się płukaniu żołądka. Zabieg polega na wprowadzeniu do żołądka dużej ilości wody za pomocą gumowej rurki, a następnie na jej usunięciu. Specjaliści z zakresu toksykologii zalecają również, aby w przypadku podejrzeń zatrucia niejadalnym grzybem nie podawać choremu nic do picia, gdyż płyny powodują szybsze i efektywniejsze wchłanianie się toksyn do krwiobiegu. Dobrą praktyką pomagającą na skuteczniejsze leczenie pacjenta jest również dostarczenie grzyba, po którym doszło do zatrucia do badania mikologicznego.

To również może cię zainteresować:

• Jakie są grzyby jadalne w Polsce - jak je odróżnić od trujących?
• Od kiedy dzieci mogą jeść grzyby? Wielu rodziców popełnia błąd i karmi nimi za wcześnie
• Muchomor sromotnikowy (zielonawy) - opis, występowanie, postępowanie w przypadku zatrucia