Kania (grzyb) - jak ją rozpoznać, gdzie występuje i jak przyrządzać?

Kania to jeden z najbardziej rozpoznawalnych i pożądanych grzybów występujących w polskich lasach. Spotkać ją można na terenie niemal całej Polski - zarówno wśród gęstych lasów, jak i na polanach czy przydrożnych rowach. Kania charakteryzuje się intensywnym grzybowym zapachem, a odpowiednio przyrządzona jest znakomitym dodatkiem do wielu grzybowych dań. Co warto wiedzieć o kani, jak odróżnić ją od podobnego do niej trującego muchomora sromotnikowego oraz do jakich dań można ją wykorzystać w kuchni?

Kania (czubajka kania) to gatunek grzybów zaliczany do rodziny pieczarkowatych. Polska nazwa tego grzyba nadana została pod koniec XIX wieku. Wcześniej znana była również pod nazwami: czubajka sowa, bydełka wysoka czy stroszka strzelista. Kania występuje pospolicie na terenach Ameryki Północnej, Europy, w Korei oraz Nowej Zelandii. Grzyb ten od setek lat ceniony jest za jego walory smakowe oraz uniwersalność wykorzystania w kuchni. Do celów konsumpcyjnych wykorzystuje się jedynie rozłożysty kapelusz, który można zarówno usmażyć w panierce, jak i pokroić i dodać do zupy. Kania dzięki swojemu intensywnemu aromatowi, często określana jest mianem grzyba przyprawowego.

Czubajkę kanię z powodzeniem można uprawiać w ogrodzie. Grzyb ten, przez mniej doświadczonych grzybiarzy, może być pomylony z muchomorem zielonawym, muchomorem plamistym lub z bardzo podobnym do kani sinoblaszkiem trującym.

Zobacz także: Jakie są grzyby jadalne w Polsce - jak je odróżnić od trujących?

Grzyb kania - jak rozpoznać?

Dla doświadczonego grzybiarza rozpoznanie kani nie stanowi większego problemu. Ma charakterystyczny wygląd oraz zapach, który trudno pomylić z innym grzybem. Jeżeli chodzi o morfologię to:

1. Kapelusz

Najbardziej charakterystycznym elementem kani jest jej rozłożysty kapelusz, który pokryty jest spękaną i łuszczącą się błonką. Z reguły jego średnica wynosi od 10 do nawet 30 cm. W centralnej jego części znajduje się niewielki garbek. Grzyb w pierwszych fazach swojego życia posiada brązowy, zamknięty kapelusz o jajowatym kształcie. Największe walory smakowe wykazują kanie dojrzałe, u których kapelusz osiąga pełną rozłożystość.

2. Trzon

Trzon kani jest z reguły dosyć długi i osiąga długość nawet 40 cm. Walcowaty, o średnicy około 2 cm, ze zgrubieniem w jego dolnej części. W pierwszy fazach życia grzyba trzon jest mięsisty i pełny. U grzybów dojrzałych jest pusty w środku. Charakterystycznym elementem kani jest ruchomy pierścień zlokalizowany w górnej części trzonu.

3. Blaszki

Blaszki kani czubajki są dosyć gęste, a w dotyku delikatnie i miękkie. W końcowych etapach życia grzyba blaszki mogą być pokryte ochrowym nalotem.

Kania - występowanie

Czubajkę kanię najczęściej spotkać można na brzegach lasów - zarówno liściastych, jak i iglastych. Występuje również na polach, leśnych polanach, w parkach czy w zagłębieniach terenu (rowy, doły). Kania wybiera glebę gliniastą, bogatą w wapń. Unika gleb kwaśnych. Największy wysyp obserwowany jest od lipca do października. Kanię czubajkę uprawiać można w ogrodzie na glebie użyźnionej drewnianymi odpadami oraz liśćmi. Grzybnię zaszczepia się poprzez pobranie zarodników z kapeluszy dojrzałych kań i umieszczeniu ich w ziemi.

Grzyb kania a muchomor - jak odróżnić?

Kanię czubajkę pomylić można z dwoma gatunkami trujących grzybów:

1. Muchomor sromotnikowy (zielonawy)

Kania swoim wyglądem bardzo zbliżona jest do białych odmian muchomora sromotnikowego. Odróżnia się od niego kapeluszem, który w przypadku muchomora nie posiada najczęściej charakterystycznego garbu oraz łusek. Inny jest również kształt pierścienia znajdującego się w górnej części trzonu. U muchomorów jest on lekko pofałdowany i skierowany w dół.

2. Sinoblaszek trujący

Kolejnym gatunkiem grzyba, który łudząco przypomina kanię czubajkę jest sinoblaszek trujący. Pospolicie występuje on na terenach Ameryki Północnej. W Europie dostrzeżono go dopiero niedawno, więc szanse na spotkanie go w lesie są bardzo niewielkie. Odróżnić go można po zielonkawych blaszkach oraz zielonym wysypie zarodników. Spożycie sinoblaszka trującego powoduje reakcje wymiotne, biegunkę, a także bóle w całym przewodzie pokarmowym.

Kania w kuchni - jak ją przyrządzić?

Kania ze względu na swoje wyjątkowe walory smakowe jest znakomitym składnikiem wielu dań. Najpowszechniejsza jest kania a la schabowy, którą przygotowuje się niemal identycznie, jak jej mięsny odpowiednik. Kanię po obtoczeniu w jajku oraz bułce tartej smaży się na rozgrzanym oleju.

Przepis: Kania w bułce a la schabowy

Kania czubajka to także znakomity dodatek do jajecznicy. Umyty kapelusz grzyba pokroić należy w drobną kostkę lub cienkie paski i dusić na patelni razem z cebulą. Gdy cebula zmięknie dodać można jajka, a całość dosolić i dopieprzyć.

Popularnym w Polsce przysmakiem są także smażone kanie marynowane w zalewie octowej.

Przepis: Kanie w kwaśnej zalewie