Charakterystyka kwasów tłuszczowych nasyconych
Wszystkie kwasy tłuszczowe są cząsteczkami połączonymi w łańcuchy o różnej długości. W skład kwasów tłuszczowych wchodzi węgiel, wodór oraz tlen. Kwasy tłuszczowe krótkołańcuchowe, średniołańcuchowe oraz długołańcuchowe różnią się od siebie właściwościami, jednak najczęściej stosowanym podziałem kwasów tłuszczowych jest podział na kwasy nasycone i nienasycone.
W przypadku kwasów tłuszczowych nasyconych wszystkie atomy węgla są połączone wiązaniami pojedynczymi, natomiast w przypadku kwasów nienasyconych między atomami węgla występują wiązania podwójne. W związku z rodzajem wiązań, kwasy tłuszczowe nasycone i nienasycone mają różne właściwości.
Większość kwasów tłuszczowych nasyconych ma w temperaturze pokojowej biały kolor i stałą konsystencję. Ze względu na wysoką temperaturę, w której kwasy nasycone się palą, są one często używane do smażenia. Co więcej, nawet w wysokich temperaturach kwasy tłuszczowe nasycone nie ulegają przemianom, które by powodowały wydzielanie szkodliwych dla organizmu substancji. Tłuszcze, zarówno nasycone jak i nienasycone, dostarczają 9 kcal/g, są więc jednakowo tuczące. Do kwasów tłuszczowych nasyconych zalicza się kwasy: arachidowy, palmitynowy, stearynowy i masłowy.
Źródła kwasów tłuszczowych nasyconych
Głównymi źródłami kwasów tłuszczowych nasyconych są produkty pochodzenia zwierzęcego, ale znaleźć je można również w niektórych produktach pochodzenia roślinnego. Najwięcej kwasów tłuszczowych nasyconych znajduje się w produktach takich jak:
- sery żółte,
- mięso, w szczególności wieprzowina, drób ze skórą oraz wołowina,
- podroby,
- jajka,
- tłuste ryby,
- masło,
- wędliny,
- smalec, łój,
- mleko, jogurty, śmietana, twaróg,
- orzechy,
- ciasta i inne wyroby cukiernicze zawierające tłuszcz,
- produkty smażone,
- olej kokosowy,
- olej palmowy.
Jak widać, większość źródeł kwasów nasyconych to produkty pochodzenia zwierzęcego, jednak niektóre produkty roślinne również je zawierają. Najbardziej znanym z roślinnych źródeł kwasów tłuszczowych nasyconych jest olej kokosowy. Ten rodzaj oleju składa się w aż 87% z tłuszczów nasyconych. Olej kokosowy przez długi czas był uważany za jeden ze zdrowszych źródeł tłuszczów, który może być stosowany zarówno w celach spożywczych, jak i kosmetycznych, jednak obecnie prowadzone badania wskazują, że regularne spożywanie oleju kokosowego może mieć zły wpływ na zdrowie.
Znaczenie kwasów tłuszczowych nasyconych
Kwasy tłuszczowe nasycone nie są niezbędnym elementem diety, a co więcej spożywane w nadmiarze mogą poważnie szkodzić. Zaleca się, aby jak najbardziej ograniczyć spożywanie tłuszczów nasyconych, aby dostarczały one maksymalnie 5-6% dziennie spożywanych kalorii. Oznacza to, że osoba, której dzienne zapotrzebowanie kaloryczne wynosi 2000 kcal nie powinna przekraczać dziennej dawki 13 gramów tłuszczy nasyconych, które dostarczają około 120 kcal.
Spożywanie nasyconych kwasów tłuszczowych w zbyt dużej ilości może prowadzić do wzrostu poziomu cholesterolu, co sprzyja rozwojowi miażdżycy. Zbyt duża ilość tłuszczy nasyconych w diecie może prowadzić do zawału serca. Dieta bogata w tłuszcze może skutkować również nadwagą i otyłością.
Mimo że spożywanie nadmiaru tłuszczów może skutkować rozwojem poważnych chorób, nie należy całkowicie rezygnować ze spożywania, a jedynie ograniczyć ich ilość. Tłuszcze pełnią w organizmie ważne role. Są źródłem energii oraz biorą udział w budowie błon komórkowych. Niektóre witaminy, takie jak witamina A, D, E oraz K są rozpuszczalne jedynie w tłuszczach, więc ich całkowity brak w diecie może prowadzić do niedoborów tych witamin. Poza tym, tłuszcze wyściełają całą jamę brzuszną, dzięki czemu stanowią naturalną ochronę dla narządów wewnętrznych.
Niektóre z nasyconych kwasów tłuszczowych mogą przeciwdziałać rozwojowi komórek o charakterze nowotworowym oraz biorą udział w regulacji wydzielania hormonów. Kwasy tłuszczowe nasycone nie są bez znaczenia, jeśli chodzi o reakcje odpornościowe organizmu oraz przekazywanie sygnałów między poszczególnymi komórkami organizmu.
Dieta niskotłuszczowa, a zwłaszcza ograniczenie ilości spożywanych kwasów tłuszczowych nasyconych, jest polecana szczególnie osobom, które cierpią na nadwagę albo otyłość, są dotknięte zaawansowanymi zmianami miażdżycowymi, przeszły zawał serca albo udar mózgu, a także osobom, które cierpią na niewydolność trzustki lub wątroby albo inne choroby układu pokarmowego.
