Opieńki to bardzo smaczne grzyby. Wiesz jak je rozpoznać?

Opieńki, a właściwie opieńki miodowe, są popularnymi grzybami jadalnymi występującymi niemal w całej Polsce. Największy wysyp opieniek obserwuje się zazwyczaj od października do końca listopada. Co warto wiedzieć o tych grzybach, jak je rozpoznać oraz w jakiej formie można je spożywać?

Pomimo tego, że opieńkę miodową zbiera się już w Polsce od setek lat, to jej właściwa nazwa została nadana dopiero w roku 2003. Według klasyfikacji botanicznych, opieńka jest pasożytem żerującym na martwych oraz żywych drzewach wywołując tym samym chorobę o nazwie opieńkowa zgnilizna korzeni. Prowadzi to najczęściej do obumarcia całego drzewa. Z tego też powodu opieńki najczęściej spotkać można w dość licznych koloniach na spróchniałych pniach drzew czy na powalonych konarach. Mimo że grzyb ten jest niebezpieczny dla drzewostanu, to dla człowieka nie stanowi większego zagrożenia - oczywiście po odpowiednim jego przetworzeniu.

Surowe opieńki charakteryzują się dosyć przyjemnym zapachem (według opinii, w zapachu podobny do sera typu camembert). Do celów spożywczych najczęściej wykorzystuje się jedynie kapelusze grzybów, które w smaku są lekko cierpkie, ale przyjemne i intensywnie grzybowe. Warto pamiętać, że surowa opieńka jest trująca, a jej spożycie skutkuje dolegliwościami żołądkowymi w postaci wzdęć, bólu brzucha czy wymiotów.

Opieńki jadalne

W starszych atlasach grzybów spotkać się można jedynie z jednym rodzajem opieńki - opieńką miodową. Dzisiaj wiadomo, że występują dwa dodatkowe, jadalne rodzaje tego grzyba.

• Opieńka ciemna

Jest cenionym przez grzybiarzy rodzajem opieńki. Charakteryzuje się czerwonobrązowym lub cielistym kolorem kapelusza, którego średnica dochodzić może nawet do 8 cm. U młodych grzybów jest on lekko wypukły, a w dalszych fazach życia grzyba stopniowo staje się wklęsły. Opieńkę ciemną rozpoznać można po specyficznych łuskach występujących niemal na całej powierzchni kapelusza. Trzon grzyba osiąga wysokość od 4 do 12 cm, a jego średnica wynosi zazwyczaj 2 cm.

Opieńka ciemna występuje jedynie w lasach iglastych - najliczniej w drzewostanie świerkowym lub jodłowym. Grzyba tego spotkać można niemal w całej Europie - również w polskich lasach. Świetnie nadaje się do marynowania czy smażenia. Ze względu na występowanie szkodliwych substancji chemicznych, zaleca się jego wstępną obróbkę termiczną neutralizującą wszystkie trujące związki.

• Opieńka bezpierścieniowa

Ten rodzaj znacząco różni się do opieńki ciemnej. Jej kapelusz przybiera barwę rdzawobrązową lub żółtokarmelową i przez długi okres życia grzyba jest lekko podwinięty w dół. Średnica kapelusza zawiera się w przedziale od 2 do 10 cm. Trzon opieńki bezpierścioniowej jest dosyć cienki i ma wysokość dochodzącą nawet do 15 cm. Opieńka bezpierścieniowa występuje w lasach znacznie rzadziej niż pozostałe rodzaje tego gatunku grzybów. Spotkać ją można w lasach bukowych - zarówno na żywych, jak i obumarłych drzewach.

Opieńki trujące

Bardzo wielu grzybiarzy nie decyduje się na zbiór opieniek z obawy na możliwość pomylenia ich z innymi, trującymi grzybami. Niedoświadczeni grzybiarze często mylą opieńki z trującą maślanką wiązkową, która na pierwszy rzut oka jest łudząco podobna do opieniek. Jej kapelusz osiąga średnicę 7 cm, jest z reguły żółty, siarkawożółty lub żółtozielonkawy. Trzon znacznie cieńszy niż u opieniek, pusty w środku. Maślanki wiązkowe są w smaku bardzo gorzkie, co może być sygnałem do tego, że grzyb ten nie nadaje się do spożycia. Spożycie maślanki wiązkowej nie skutkuje zatruciem śmiertelnym ani nie powoduje długotrwałych uszczerbków na zdrowiu, ale dolegliwości mogą być dość uciążliwe - do najczęściej występujących zalicza się bóle brzucha, mdłości, wymioty, biegunkę i wzdęcia.

Opieńki - jak przygotować?

Najważniejszą kwestią w przypadku opieniek jest ich odpowiednie przygotowanie, które zneutralizuje substancje chemiczne mogące podrażniać układ trawienny. Zebrane grzyby należy dokładnie umyć, a także odkroić trzony, które nie są smaczne. Umyte kapelusze trzeba gotować przez minimum 5 minut. Należy pamiętać, aby podczas gotowania nie wdychać oparów unoszących się nad garnkiem, gdyż może powodować to m.in. bóle głowy. Po obgotowaniu opieńki nadają się do dalszej obróbki - np. smażenia lub marynowania.

Opieńki w kuchni

Ze względu na swój oryginalny i znakomity smak, opieńki świetnie sprawdzą się jako baza do sosów grzybowych oraz zup. W Polsce grzyb ten jest najczęściej marynowany, gdyż po długotrwałym leżakowaniu w zalewie uwalnia wszystkie swoje walory smakowe i zapachowe. Można je również suszyć i stosować jako dodatek do dań mięsnych, a także do zup, sosów czy sałatek.

To również może cię zainteresować:

• Od kiedy dzieci mogą jeść grzyby? Wielu rodziców popełnia błąd i karmi nimi za wcześnie
• Muchomor - jak rozpoznać i który z tych grzybów jest najbardziej niebezpieczny? [opis, budowa, zatrucie]
• Jakie są grzyby jadalne w Polsce - jak je odróżnić od trujących?
• Sałatka z opieniek