Do wykonania badań psychometrycznych zobowiązani są przede wszystkim przyszli kierowcy. Specjalne testy mają określić czy kandydat na kierowcę nie ma żadnych dysfunkcji, które nie pozwalają na bezpieczne prowadzenie pojazdu. Podczas testu sprawdzane są m.in. refleks, zdolność logicznego myślenia oraz własności psychofizyczne i przystosowanie społeczne przyszłego uczestnika ruchu drogowego. W czasie badania wykorzystuje się testy papierowe, a także specjalne aparaty, które pozwalają ocenić czas reakcji, aparat krzyżowy i Piórkowskiego (aparaty te oceniają koordynację wzrokowo-ruchową). Badania kończą się otrzymaniem odpowiedniego orzeczenia lub zaświadczenia psychologicznego.
To wszystko służy także ocenie czy dany kandydat na kierowcę będzie zachowywał się odpowiedzialnie na drodze i nie będzie stanowił zagrożenia dla pozostałych uczestników ruchu drogowego.
Badanie trwa półtorej godziny. Aby zostało wykonane przyszły kierowca musi zabrać ze sobą dowód osobisty, prawo jazdy (jeśli kierowca powtarza badanie) oraz skierowanie, które powinien wystawić pracodawca. Czasem, w przypadku osób, które złamały przepisy ruchu drogowego, np. prowadziły pojazd pod wpływem alkoholu, takie skierowanie wystawia prezydent miasta lub starosta.
Badania psychometryczne - jak wyglądają?
Zazwyczaj badania psychometryczne składają się z trzech etapów:
- Pierwszy z nich to tzw. badanie testowe. Ma ono na celu ocenę kompetencji poznawczych, cech osobowości, koncentracji uwagi, umiejętności pracy pod presją czasu, sprawności intelektualnej, uwagi oraz reakcję i odporność na stres;
- Drugi etap to badanie aparaturowe, które pozwala określić sprawność psychomotoryczną oraz procesów decyzyjnych i myślowych. Podczas badania, które odbywa się w innym specjalnie do tego przygotowanym pomieszczeniu, wykorzystuje się m.in. aparat krzyżowy, który ocenia szybkość reakcji, koordynację wzrokowo-ruchową i odporność na zmęczenie, lub miernika czasu reakcji, który mierzy długość czasu reakcji i dokładność reakcji na bodźce;
- Trzeci i ostatni etap badań psychometrycznych to rozmowa, która podsumowuje uzyskane przez przyszłego kierowcę wyniki. Podczas testów na sali cały czas obecny jest psycholog, który nie tylko bardzo uważnie obserwuje kandydata, ale także w razie potrzeby tłumaczy niejasności.
Badania psychometryczne - kto musi je wykonać?
Do wykonania badań psychometrycznych zobowiązania są przede wszystkim zawodowi kierowcy (bez względy na posiadaną kategorię) oraz ci, którzy prowadzą samochodów w celach służbowych, kierowców pojazdów uprzywilejowanych i przewożących wartości pieniężne, kandydatów na instruktorów i egzaminatorów, instruktorów i egzaminatorów nauki jazdy i osób, które ubiegają się o uzyskanie uprawnienia w zakresie prawa jazdy kategorii C1, C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D, D+E, pozwolenia na kierowanie tramwajem i kierujących tramwajem.
Badania muszą wykonać osoby, które mają kategorię AM, A1, A2, A, B1, B, B+E i T, ale utracili prawo do prowadzenia pojazdów. Dotyczy to przede wszystkim tych osób, które:
- zdobyły 24 i więcej punktów karnych za naruszenie przepisów ruchu drogowego,
- prowadziły samochód pod wpływem jakieś substancji niedozwolonej;
- spowodowały wypadek drogowy, w którym byli zabici lub ranni.
W niektórych przypadkach badania psychometryczne muszą wykonać także posiadacze kategorii B, dotyczy to kierowców taksówek, przedstawicieli handlowych oraz każdego, kto prowadzi zawodowo samochód służbowy lub prywatny do celów służbowych w ramach prawa jazdy kategorii B.
Tego rodzaju badania osoby, które nie przekroczyły 60., muszą wykonywać raz na pięć lat. Starsi kierowcy zobowiązani są powtarzać testy co 30 miesięcy. Instruktorzy, egzaminatorzy, kierowcy pojazdów uprzywilejowanych oraz tramwajarze wykonują badania psychometryczne co pięć lat, aż do 65 urodzin. Po tym czasie powtarzają je raz w roku.
Obowiązek wykonania badań psychometrycznych spoczywa także na przyszłych wojskowych. W przypadku kadetów mają one ocenić, czy dany kandydat nie ma żadnych przeciwwskazań i nadaje się do służby wojskowej. Badania te wykonywane są na koszt MON. Testy maja na celu ocenić sprawność intelektualną, cechy osobowości, dojrzałość społeczną i emocjonalną oraz sprawność psychomotoryczną. Badana jest motywacja do służby, umiejętność działania w stresie, wyciągania wniosków i podejmowania decyzji oraz logiczne myślenie i koncentracja.
W przypadku kierowców badania przeprowadza pracownia psychologiczna podległa MON lub MSWiA.
