Fagocyty, nazywane też komórkami żernymi, to tak naprawdę grupa komórek - makrofagi, neutrofile, monocyty - które chronią organizm przed rozwojem infekcji. Kiedy są wystarczająco dojrzałe uczestniczą w tzw. fagocytozie. Proces ten polega na wchłonięciu przez fagocyty groźnych dla organizmu patogenów - bakterii, wirusów czy grzybów. Za produkcję fagocytów, tak samo jak wszystkich składników krwi odpowiada szpik kostny.
Makrofagi to komórki żerne wywodzące się z monocytów. Kiedy monocyty opuszczą krwiobieg (pozostają w nim przez maksymalnie 2-3 dni) zaczynają się dzielić. Pierwsza grupa komórek jest nośnikiem białka, na którego podstawie określa się tzw. zgodność tkankową, czyli sekwencję białek, która u każdego człowieka jest inna. Znalezienie podobnej jest kluczowe u pacjentów wymagających przeszczepu szpiku. Druga grupa komórek to makrofagi, czyli komórki żerne.
Dodatkowo makrofagi dzielą się na te, które osiadają w tkankach, oraz tzw. wędrujące. Te ostanie są dużo większe i kształtem przypominają amebę.
To właśnie makrofagi, jako pierwsze wraz granulocytami (rodzajem granulocytów) zaczynają działać, gdy organizm jest w niebezpieczeństwie.
Nie można określić ich wartości oraz oznaczyć w morfologii. Narzędzia wykorzystywane do tego badania nie są wystarczająco czułe. Zaliczane są do limfocytów i to ich stężenie brane jest pod uwagę.
Neutrofile to najliczniejsza grupa białych krwinek. Szacuje się, że stanowią one aż 60-70 proc. wszystkich leukocytów. Ich podstawowym zadaniem jest niedopuszczenie do rozwoju infekcji. Z łatwością ich poziom można oznaczyć w klasycznej morfologii (próbkę do badania pobiera identycznie, jak przy każdym innym badaniu krwi). Poziom neutrofilów oznacza się w oparciu o całkowitą ilość leukocytów i ilości granulocytów. U zdrowej dorosłej osoby ich stężenie powinno mieścić się w przedziale od 1,5-8 tys./µl.
Nieprawidłowy wynik może pojawić się z bardzo wielu powodów. U pacjentów, u których badanie wykazało wartość poniżej 1,5tys./µl można podejrzewać:
Niski poziom neutrofilów może mieć związek także z przyjmowaniem niektórych leków np. antybiotyków oraz tych o działaniu moczopędnym. Obniżone stężenie tych konkretnych białych krwinek pojawia się u pacjentów z nowotworami leczonymi radioterapią lub chemioterapią.
Kiedy jest ich za dużo, należy wykonać dodatkowe badania pod kątem:
W porównaniu z neutrofilami jest ich stosunkowo niewiele. Szacuje się, że stanowią one zaledwie od 3 do 8 proc. wszystkich białych krwinek. I tak samo jak one mają za zadanie zniszczyć patogen, który przedostał się do organizmu. Ich poziom można ocenić wykonując klasyczną morfologię. Trzeba jednak pamiętać, że ich stężenie zależy w dużej mierze od wieku.
Kiedy jest ich za dużo można podejrzewać:
Zbyt niska wartość tych białych krwinek może mieć związek może z zaburzeniem odporności, wrodzonym lub nabytym pod postacią AIDS lub chorobach zanikowych szpiku kostnego tzw. aplazjach.