Jak się bada żołądek? Najważniejsze badania żołądka i ich zastosowanie

Badania żołądka to zwykle badania całego górnego odcinka układu pokarmowego. Najważniejsza jest tu gastroskopia. Do innych popularnych badań żołądka należą np. RTG, testy kału na krew utajoną czy badanie serologiczne.

1. Gastroskopia

Gastroskopia: co to jest?

Gastroskopia (inaczej panendoskopia) to badanie, które pozwala na obejrzenie początkowego odcinka przewodu pokarmowego - przełyku, żołądka oraz dwunastnicy (a właściwie jej części górnej i zstępującej). Jest to najpopularniejsze i najbardziej efektywne badanie żołądka.

Gastroskopia jest badaniem endoskopowym, czyli takim, które przeprowadzane jest za pomocą endoskopu - wziernika ze źródłem światła przesyłającego obrazy z wnętrza narządów. Gastroskopia służy nie tylko do obserwowania wnętrza organizmu. Pozwala również na pobranie wycinków z błony śluzowej, które poddaje się później analizie histopatologicznej, czyli badaniu pod mikroskopem.

Gastroskopia bywa nie tylko badaniem, może być wykorzystywana także jako metoda zabiegu. W ten sposób usuwa się na przykład polipy, ciała obce czy wczesne zmiany nowotworowe, można także zatamować krwawienia czy rozszerzyć patologiczne zwężenia (np. przełyku).

Gastroskopia: zastosowanie

Jak już wspomnieliśmy, gastroskopia może służyć zarówno za narzędzie diagnostyczne, jak i sposób leczenia. Wskazania do gastroskopii to podejrzenie chorób górnych odcinków układu pokarmowego. Objawy, które mogą wskazywać na choroby górnego odcinka przewodu pokarmowego, to na przykład refluks żołądkowo-przełykowy, zgaga, nudności, wymioty, odbijanie.

Gastroskopia: przygotowanie. Jak się przygotować do gastroskopii?

Przygotowanie do gastroskopii nie wymaga wiele wysiłku. Trzeba być na czczo - to dotyczy również płynów. Od ostatniego posiłku do badania nie może minąć mniej niż sześć godzin. Jeśli badanie odbywa się rano, wieczorem należy zrezygnować z kolacji.

Lekarz na pewno zapyta o leki, które przyjmuje pacjent. Trzeba również powiedzieć o ewentualnych chorobach czy przebytych operacjach. Jeśli bierzesz leki, weź je tak jak zwykle i popij odrobiną wody.

Po gastroskopii można od razu wyjść ze szpitala - oczywiście jeśli badanie nie odbywało się pod znieczuleniem ogólnym. W takich wypadkach trzeba zostać przez kilka godzin na obserwacji.

Gastroskopia: czy to boli?

Przed wykonaniem gastroskopii zwykle stosuje się znieczulenie miejscowe gardła. Zdarza się, że trzeba zastosować znieczulenie ogólne (to szczególnie w tych wypadkach, w których gastroskopia jest stosowana jako metoda leczenia). Rurka endoskopu wprowadzana jest przez jamę ustną i gardło do przełyku. Gastroskopia nie boli (zdarza się to rzadko), lecz jest po prostu nieprzyjemna - może wywołać odruch wymiotny, odbijanie się czy kaszel. Gastroskopia trwa zwykle od pięciu minut do pół godziny.

Gastroskopia: powikłania

Powikłania po gastroskopii są niezwykle rzadkie. Częściej wynikają nie z samej gastroskopii, lecz znieczulenia ogólnego - jeśli takie jest używane. Bardziej podatne na powikłania po gastroskopii są osoby, które cierpią na poważne choroby serca. Większe (choć wciąż małe) ryzyko powikłań występuje wtedy, gdy panendoskopia jest nie tylko badaniem diagnostycznym, lecz także metodą leczenia.

2. Badanie RTG

RTG żołądka: co to jest?

Badanie RTG to badanie radiologiczne, które potocznie nazywamy prześwietleniem. Wykonywane jest z podaniem pacjentowi kontrastu, czyli specjalnej zawiesiny, która pochłania promieniowanie rentgenowskie. Następnie robi się "zdjęcia", na których widać stan żołądka - jego położenie w stosunku do innych organów oraz różne nieprawidłowości (np. guzy czy wrzody). Badanie RTG wykonuje się rzadziej niż gastroskopię, ponieważ ta druga jest o wiele skuteczniejsza i dokładniejsza.

RTG żołądka: zastosowanie

Badanie wykonuje się przy podejrzeniu schorzeń górnego odcinka przewodu pokarmowego. Służy zarówno do diagnozowania chorób przewlekłych, jak i nagłych stanach chorobowych, na przykład perforacji ("przedziurawieniu") żołądka czy dwunastnicy. 

RTG żołądka: przygotowanie

Przygotowanie do RTG żołądka nie jest trudne. Trzeba być na czczo, czyli nie jeść nic od wieczora poprzedzającego dzień badania. W dniu badania nie wolno palić. RTG nie mogą się poddawać kobiety w ciąży. Oczywiście jeśli badanie jest wykonywane w trybie nagłym, przygotowania nie są możliwe.

Badanie RTG żołądka: przebieg

Cały proces jest bezbolesny i nieinwazyjny. Po wypiciu kontrastu (papki barytowej) pacjent obraca się wokół własnej osi na leżąco tak, by kontrast dobrze "rozszedł się" po ścianach układu pokarmowego. Aby zdjęcia zostały wykonane prawidłowo, pacjent musi zdjąć ubrania z górnej części ciała oraz przyjąć pozycję pionową. Samo badanie trwa zaledwie kilka minut - tuż po nim można wrócić do domu.

3. Test na krew utajoną w kale

Test na krew utajoną w kale: co to jest?

Krew w stolcu może świadczyć o wielu poważnych schorzeniach - nie tylko polipach czy wrzodach, lecz także nowotworach (np. raku jelita grubego). Podejrzenie tychże może skłonić lekarza do zalecenia badania kału na krew utajoną. Próbki kału analizuje się pod kątem mikroskopowym, chemicznym i bakteriologicznym.

Test na krew utajoną w kale: zastosowanie

Badanie kału na krew utajoną stosuje się przy podejrzeniach chorób układu pokarmowego. U osób po 50. roku życia wykonuje się je jako badanie przesiewowe raka jelita grubego. Jest zalecane również przy podejrzeniu takich schorzeń jak polipy, wrzody, gruczolaki czy hemoroidy.

Test na krew utajoną w kale: przygotowanie

Niestety, badanie kału na krew utajoną wymaga większych przygotowań. Trzy dni przed badaniem nie można jeść mięsa i zielonych warzyw, trzeba przyjmować sporo błonnika. Należy wystrzegać się leków doustnych takich jak witamina C, żelazo, aspiryna. Stolec do badania należy oddawać bez stosowania środków przeczyszczających.

Test na krew utajoną w kale: przebieg

Dokładna metoda wykonywania badania zależy od jego rodzaju. Wyróżniamy tu metodę gwajakolową gFOBT, immunochemiczną iFOBT oraz test porfirynowy. Próbki kału oddaje się w większości przypadków przez trzy kolejne dni. Badanie jest całkowicie nieinwazyjne. Prawidłowy wynik testu na krew utajoną w kale mieści się w wartości od 0,5 do 1,5 ml/dobę.

Przeczytaj:  Krew w stolcu - zawsze alarmujący objaw

4. Badania serologiczne

Badanie serologiczne: co to jest? Zastosowanie

Badanie serologiczne to po prostu badanie krwi. Pobraną próbkę analizuje się w kierunku obecności przeciwciał czy antygenów. W przypadku żołądka poszukuje się w ten sposób przeciwciał przeciwko bakterii Helicobacter pylori, która powoduje rozliczne schorzenia żołądka. To przyczyna większości przypadków choroby wrzodowej żołądka. Niestety, może również skutkować powstaniem nowotworu.

Badanie serologiczne: przygotowanie

Do badań w kierunku wykrycia przeciwciał przeciwko Helicobacter pylori nie trzeba się przygotowywać, nie ma też do niego przeciwwskazań. Należy pamiętać o tym, że wynik dodatni po leczeniu nie musi świadczyć o tym, że terapia była nieskuteczna - przeciwciała mogą utrzymywać się w organizmie jeszcze długo. Właśnie dlatego badanie serologiczne chorób żołądka nie może być jedyną metodą diagnostyczną.