Dr HAUs, czyli jakie choroby potrafi wywęszyć... pies? Lista jest dłuższa niż się spodziewasz

Pies ma 40 razy więcej komórek węchowych niż człowiek. Jego nos może być doskonałym narzędziem diagnostycznym, które często radzi sobie z rozpoznawaniem różnych skomplikowanych chorób dużo lepiej niż zaawansowana aparatura medyczna. Z okazji Międzynarodowego Dnia Psa prezentujemy listę najczęstszych problemów ze zdrowiem, które potrafi wywęszyć nasz najlepszy czworonożny przyjaciel (wielbiciele kotów niech zamilkną przez wzgląd na dzisiejsze święto).

Psi węch jest tak niezwykły, że potrafi reagować nawet na subtelne zmiany hormonalne, jakie zachodzą w ciele człowieka. Od dawna wiadomo, że świetnie radzi sobie z rozpoznawaniem komórek rakowych, a w wykrywaniu raka piersi jest lepszy niż niejeden mammograf.

Psie nosy doskonale sprawdziły się także podczas pandemii. Okazało się, że są w stanie działać dużo szybciej i skuteczniej niż np. punkty diagnostyczne na lotniskach, w których masowo testowano pasażerów na obecność COVID-19. Mało kto zdaje sobie jednak sprawę z tego, co jeszcze są zdolne wywęszyć psy.

Jakie choroby lub inne problemy ze zdrowiem potrafią rozpoznać psy? Co są w stanie wyczuć swoim nosem?

Skojarzenie z serialowym doktorem w przypadku psów wcale nie jest nieuzasadnione, bo podobnie jak genialny i nieco ekscentryczny lekarz, w którego wcielał się Hugh Laurie, mają niewytłumaczalną do tej pory zdolność do błyskawicznego stawiania trafnych i niezwykle precyzyjnych diagnoz.

Choć nie potrafią odgryźć się celną ripostą, jak zgryźliwa postać z medycznego tasiemca, za to są w stanie wgryźć się w tak szczegółowe dane, że spokojnie mogą konkurować z najbardziej zaawansowaną pod względem technologicznym aparaturą badawczą. Oto co może wywęszyć psi nos.

Niski poziom cukru we krwi

Psy mogą być niezwykle pomocne dla pacjentów walczących z cukrzycą. Po specjalnym przeszkoleniu niektóre z nich umieją zasygnalizować spadek poziomu cukru we krwi u opiekuna, który cierpi na cukrzycę typu 1 (insulinozależną). Jak to w ogóle możliwe?

Badania z 2016 roku, które opublikowano na łamach czasopisma ''American Diabetes Association Diabetes Care'' wykazały, że psy są zdolne do wyczuwania w ludzkim oddechu izoprenu, którego stężenie w wydychanym powietrzu może być nawet dwukrotnie wyższe przy hipoglikemii.

Naukowcom udało się już wielokrotnie potwierdzić, że psy mogą szybko rozpoznawać zmiany w zachowaniu właścicieli, kiedy poziom cukru w ich krwi spada. Przed utratą świadomości i zapadnięciem w śpiączkę człowiek zaczyna lekko drżeć, a pies jest w stanie zaalarmować otoczenie, że dzieje się coś niepokojącego, a tym samym zwiększyć szansę na pomoc choremu.

Migreny

Na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych wśród ponad tysiąca właścicieli psów udało się wykazać, że około 54 proc. uczestników badań stwierdziło zdolność posiadanych przez nich psów do wyczuwania zbliżającego się ataku migreny. Zwierzęta zaczynały być wtedy czujne, podchodziły do właścicieli, a zmiana w ich zachowaniu sygnalizowała ludziom ostrzeżenie przed silnym bólem, jaki wkrótce zaczęli odczuwać.

Napady padaczkowe

W 2019 roku przeprowadzono niewielkie badania, w których wzięło udział pięć wyszkolonych psów, które na podstawie przedstawionych im próbek zapachowych były w stanie bezbłędnie odróżnić zapach epileptyka podczas napadu padaczkowego od zapachu tej samej osoby w momencie, kiedy nic się jej nie działo. Wyniki tego eksperymentu opublikowano na łamach "Scientific Reports".

Nie ma jednoznacznych dowodów, które mogłyby wskazać, że psy wyczuwają ataki, jakich doświadczają epileptycy, ale po odpowiednim przeszkoleniu można wytrenować niektóre osobniki do tego, by potrafiły reagować na zmianę zapachu świadczącą o zbliżającym się napadzie padaczkowym.

Nowotwory

Psi węch jest w stanie wykryć m.in. raka piersi, raka prostaty, raka pęcherza moczowego, raka płuc oraz raka szyjki macicy, co potwierdziły prowadzone dotąd badania naukowe.

Wielu właścicieli czworonogów na podstawie wyłącznie własnych obserwacji twierdzi, że ich psy pomogły im w rozpoznaniu czerniaka, bo często lizały niektóre pieprzyki pojawiające się na ich skórze. Po dokładnych badaniach pod dermatoskopem okazywało się, że zwierzęta prawidłowo wskazywały na zmiany świadczące o rozwijającej się chorobie.

COVID-19

Badania fińskich naukowców wskazują, że psy potrafią z 92-proc. dokładnością wykryć obecność koronawirusa w organizmie. W porównaniu do standardowych testów diagnostycznych działają zdecydowanie szybciej i umieją wskazać prawidłowy wynik błyskawicznie, bez długiego oczekiwania na potwierdzenie, jak w przypadku laboratoriów. Szczegóły na ten temat opublikowano w maju 2022 na łamach "British Medical Journal".

Narkolepsja

Narkolepsja to choroba neurologiczna, która doprowadza do nadmiernej senności w ciągu dnia. Chorzy są w stanie zasnąć w najmniej spodziewanym momencie (co nie zawsze może kończyć się równie zabawnie, jak w przypadku postaci odrywanej przez słynnego Rowana Atkinsona w różnych komediach).

Psy potrafią wywęszyć moment, w którym zbliża się atak narkolepsji, co potwierdzają wyniki badań opublikowanych w "Sleeping Review".

Ataki paniki

Psy doskonale radzą sobie z wyczuwaniem zmian hormonalnych u ludzi. W momencie, kiedy jesteśmy szczególnie zestresowani, aktywny jest kortyzol, zwany potocznie hormonem stresu, a zwierzęta zdają sobie sprawę z tego, że jesteśmy szczególnie zdenerwowani.

Sama obecność psów działa zaś na ludzi w takim momencie kojąco. Dzięki psom można się szybciej uspokoić. Badania, które objęły ponad 3,5 mln mieszkańców Szwecji wykazały, że posiadanie psa nie tylko pomaga w walce ze stresem, ale także pozwala przeciwdziałać konsekwencjom nadmiernego napięcia nerwowego i zmniejsza ryzyko chorób krążenia. Ze szczegółami na ten temat można zapoznać się na łamach "Nature".

Jak psy są szkolone do wykrywania chorób na podstawie doskonałego węchu? Oto zdjęcia z treningu, który przechodziły w czasie pandemii.

Jak trenuje się psy, które uczą się wykrywać obecność koronawirusa? PLOS One / Dominique GRANDJEAN / Open Access