Więcej ważnych informacji o zdrowiu znajdziesz na naszej stronie głównej Gazeta.pl
To one dbają o nas od pierwszych chwil naszego życia, ale często same zapominają o własnym zdrowiu. Nie tylko z okazji Dnia Matki powinniśmy zadbać o to, by kobiety, które dla nas tyle zrobiły, miały szansę na długie życie w pełnej sprawności bez chorób. Pomóc w tym mogą proste badania kontrolne, które warto wykonywać regularnie na różnych etapach życia.
W zależności od wieku każda kobieta — bez względu na to, czy jest matką, czy nie — powinna skontrolować swój organizm, by upewnić się, czy jest zdrowa. Od dawna wiadomo, że lepiej zapobiegać niż leczyć. O jakich badaniach warto pamiętać?
Samobadanie piersi — raz w miesiącu
Pomiędzy szóstym a dziewiątym dniem cyklu miesięcznego każda kobieta powinna wykonać samobadanie piersi, które powinno stać się naszym nawykiem już od momentu dorastania. Wystarczy unieść do góry obie ręce i przyjrzeć się, czy na piersiach nie ma żadnych wgłębień ani zmian w teksturze lub wyglądzie brodawek, a następnie kolistymi ruchami dotykać skórę na biuście i w okolicy pachwin, by sprawdzić, czy da się w tych miejscach wyczuć drobne guzki lub zgrubienia.
Samobadanie piersi - jak je wykonać? Marta Kondrusik gazeta.pl
Badanie najlepiej wykonywać przed lustrem, pod prysznicem lub w pozycji leżącej. Wszelkie niepokojące zmiany lub wydzieliny wyciekające z sutków należy skonsultować z lekarzem, który może zlecić przeprowadzenie dodatkowych badań USG.
Jeśli na ciele zauważymy zaś znamiona, których wcześniej nie mieliśmy, powinniśmy zgłosić się do dermatologa, który przy pomocy dermatoskopu może wykonać szczegółowe badanie i sprawdzić powstałe zmiany pod kątem czerniaka lub innych chorób skóry.
Warto też rozważyć badania genetyczne, zwłaszcza jeśli w naszej rodzinie zdarzyły się przynajmniej dwa przypadki nowotworów, np. raka piersi lub jajnika u kobiet poniżej 50. roku życia. Analiza mutacji genu BRCA1 i BRCA2 może być pomocna szczególnie kobietom z grupy podwyższonego ryzyka.
Jeśli mamy dziedziczne skłonności do niektórych chorób przewlekłych, można dodatkowo wykonać zestaw badań o profilu cukrzycowym, hormonalnym lub oznaczenie markerów nowotworowych.
Lista badań, o których powinny pamiętać dwudziestolatki
Oprócz comiesięcznego samobadania piersi młode kobiety nie powinny zapominać o dbaniu o higienę jamy ustnej i regularne kontrole uzębienia u dentysty, a także systematycznie wykonywać zestaw podstawowych badań według poniższego schematu:
- co 6 miesięcy: wizyta kontrolna u stomatologa;
- cytologia i badanie ginekologiczne (nie rzadziej niż raz na 3 lata)
- co roku: ogólne badanie stanu zdrowia u internisty wraz z pomiarem ciśnienia tętniczego krwi;
- raz w roku: badanie ogólne moczu, morfologia, OB, stężenie glukozy we krwi;
- raz na 2-3 lata: USG przezpochwowe;
- co 3-5 lat: USG jamy brzusznej;
- raz na 3 lata: pomiar elektrolitów;
- co 5 lat: lipidogram (cholesterol całkowity, oznaczenie frakcji LDL/HDL + trójglicerydy);
- raz na 5 lat: RTG klatki piersiowej.
Dodatkowo w ramach corocznych badań można wykonać próby wątrobowe, TSH, pomiar stężenia mocznika, kreatyniny i kwasu moczowego, jeśli istnieją wskazania do ich przeprowadzenia.
Badania profilaktyczne dla trzydziestolatek
Trzydziestolatkom przynajmniej raz na rok zaleca się wykonywanie pomiaru ciśnienia oraz dokonywanie ogólnego badania stanu zdrowia u internisty, a prócz tego:
- co miesiąc: samobadanie piersi;
- co pół roku: kontrola jamy ustnej u dentysty;
- raz w roku: cytologia i badanie ginekologiczne;
- raz na 2 lata: podstawowe badania profilaktyczne (morfologia, OB, stężenie glukozy we krwi, ogólne badanie moczu) oraz USG piersi i RTG klatki piersiowej;
- co 5 lat: lipidogram wraz z frakcją HDL, LDL i stężeniem trójglicerydów;
- powyżej 35. roku życia: mammografia (co 5 lat);
- raz na 5 lat: badanie okulistyczne wraz z badaniem dna oka — częściej w przypadku osób mających wady wzroku;
- raz na 10 lat: USG przezpochwowe narządów rodnych.
Po trzydziestce warto zacząć badać tarczycę. Jeśli mamy objawy nadczynności lub niedoczynności tego gruczołu, endokrynolog może zlecić nam wykonanie USG tarczycy, a także podstawowe badanie służące do rozpoznawania chorób tarczycy, czyli TSH. Jeśli wyniki będą nieprawidłowe, dodatkowo może być nam zlecone oznaczenie stężenia FT3 i FT4.
Badania profilaktyczne dla kobiet po czterdziestce
Z dekady na dekadę lista badań, które warto wykonywać niestety tylko się wydłuża. U czterdziestolatek zaczyna zmieniać się struktura piersi — zmniejsza się ilość tkanki gruczołowej i rozrasta tkanka tłuszczowa, dlatego powinny zacząć częściej wykonywać USG piersi. Prócz profilaktycznych testów i wizyt lekarskich zalecanych kobietom z poprzednich grup wiekowych u pań po czterdziestym roku życia warto dodatkowo przeprowadzać:
- raz w roku: badanie spirometryczne, które diagnozuje choroby płuc (polecane szczególnie palaczkom);
- co 2 lata: lipidogram oraz badanie poziomu trójglicerydów;
- co 2 lata: badanie wzroku z pomiarem ciśnienia śródgałkowego oraz badaniem dna oka;
- co 2 lata: mammografię, USG piersi oraz USG przezpochwowe narządów rodnych;
- co 2-3 lata: EKG;
- co 3 lata: stężenie glukozy na czczo (badania przesiewowe w kierunku cukrzycy)
- co 5 lat: RTG klatki piersiowej;
- co 5 lat: gastroskopię;
- co 10 lat: TSH wraz z dodatkowym oznaczeniem hormonów tarczycy (przy nieprawidłowych wynikach należy skonsultować się z endokrynologiem).
Jakie badania zaleca się paniom po pięćdziesiątce?
Kobiety, u których zaczyna się menopauza powinny pamiętać o wizycie u endokrynologa i badaniach hormonalnych, a także o rozpoczęciu diagnostyki pod kątem osteoporozy.
- co miesiąc: samobadanie piersi;
- co pół roku: kontrola u stomatologa;
- raz w roku: podstawowe badania profilaktyczne: morfologia, OB, stężenie glukozy we krwi, mocz, badanie na obecność krwi utajonej w kale (badania przesiewowe w kierunku raka jelita grubego);
- co roku: wizyta u ginekologa, cytologia, USG piersi;
- raz w roku: badanie okulistyczne;
- raz w roku: lipidogram (cholesterol, frakcje HDL, LDL i trójglicerydy);
- raz w roku: EKG;
- co 2 lata: mammografia;
- raz na 2 lata: badanie hormonów tarczycy;
- co 3 lata: pomiar elektrolitów we krwi (potas, sód, magnez, wapń);
- co 3-5 lat: badanie USG jamy brzusznej;
- co 5 lat: gastroskopia;
- co 5 lat: RTG klatki piersiowej (pamiętaj o tym szczególnie, jeśli palisz);
- co 10 lat: badanie gęstości kości.
Lista badań dla kobiet po sześćdziesiątce
Im jesteśmy starsze, tym częściej powinnyśmy być w kontakcie z lekarzami, którzy mogą kierować nas na dodatkowe badania z zależności od naszego stanu zdrowia. Oprócz wszystkich badań polecanych kobietom z poprzedniej grupy wiekowej, panie po sześćdziesiątce co 2 lata powinny wykonywać mammografię, raz na 5 lat kolonoskopię, a co najmniej co dekadę sprawdzać gęstość kości za pomocą badania densytometrycznego.
ABSI zamiast BMI? Nowy, dokładniejszy wskaźnik
Pomiar masy ciała oraz wzrostu w celu wyliczenia aktualnego wskaźnika masy ciała (BMI) powinien być dokonywany nie rzadziej niż co 3 lata. Obecnie uznaje się jednak, że dokładniejszym wskaźnikiem w przypadku kobiet może być ABSI, czyli A Body Shape Index, który prócz wzrostu i liczby kilogramów uwzględnia nasz obwód talii, a także wiek oraz płeć. W zależności od wyniku można określić ryzyko przedwczesnej śmierci — jeśli jest wyższy niż 1 znajdujemy się w grupie podwyższonego ryzyka chorób związanych z otyłością i powinniśmy bardziej zadbać o zdrowie. Wartość naszego ABSI można sprawdzić za pomocą darmowych kalkulatorów internetowych.
