Egzotyczne wakacje - jak się do nich przygotować?

Jeśli jedziesz w egzotyczne miejsce oznacza to spotkanie nie tylko z piaskiem, egzotyką, palmami i miejscową ludnością, ale także z nieznanymi jeszcze twojemu organizmowi drobnoustrojami chorobotwórczymi. One plus złe warunki sanitarne (a o te nietrudno w tropikach) - to przepis na ewentualnie groźną chorobę zakaźną.

Dobrym środkiem profilaktycznym są szczepienia. Niektóre z nich są obowiązkowe i wymagane, aby móc przekroczyć granicę - podróżny jest zobligowany do okazania tzw. żółtej książeczki, w której szczepienia powinny być odnotowane. Niektóre są zalecane wszystkim nam, ale nikt nie będzie egzekwował, czy je wykonałeś. Jeszcze inne są zalecane jedynie osobom z grupy indywidualnego ryzyka.

Nie podamy ci gotowej listy, na co musisz się szczepić, na co powinieneś, a co możesz sobie darować. Dlaczego? Po pierwsze: to zależy od kraju, do którego się wybierasz - w każdym obowiązują inne wytyczne (informacje o nich znajdziesz np. w punktach szczepień Centrów Medycyny Podróży i na stronie Światowej Organizacji Zdrowia WHO - tutaj). Po drugie: wpływa na to rodzaj podróży, a nawet planowana trasa (czy zamierzasz przedzierać się przez lasy i wioski, czy może planujesz spokojny odpoczynek na terenie luksusowego hotelu). Po trzecie i po kolejne: niezmiernie ważna jest aktualna sytuacja epidemiologiczna, twój stan zdrowia, indywidualne uwarunkowania itd. Jak widzisz tych czynników jest naprawdę sporo. Z tego względu najlepiej skieruj swoje kroki ku specjaliście medycyny tropikalnej (znajdziesz go w Poradni Chorób Tropikalnych)- z jego pomocą ustalisz najbardziej optymalną strategię szczepień.

Co grozi podróżnikowi w egzotycznych zakątkach globu? Po pierwsze żółta gorączka (żółta febra) - szczepionka przeciwko niej stanowi objętą przepisami "kartę wstępu" do wielu krajów. Zachorowania notuje się głównie w Afryce i Ameryce Południowej w sferze klimatów równikowych. Szczepienie ma efekt długotrwały, ale nie dożywotni - pojedyncza szczepionka "wystarcza" na 10 lat.

Inne choroby, które mogą stanowić zagrożenie w krajach egzotycznych to:

- wirusowe zapalenie typu A i B (WZW A i WZW B) - występuje głównie w sferze tropikalnej i subtropikalnej, szczególnie tam gdzie warunki sanitarne pozostawiają wiele do życzenia. Zarazić się nimi można odpowiednio: w przypadku WZW A poprzez układ pokarmowy np. konsumpcję zakażonego pożywienia i płynów; w przypadku WZW B poprzez krew i płyny ustrojowe np. w wyniku kontaktu seksualnego czy zabiegów medycznych i pielęgnacyjnych,

- tężec - występuje niemal na całym świecie, szczególnie wysokie wskaźniki zachorowalności notuje się w Południowej Azji (szczególnie Indiach) i niektórych częściach Afryki, do zakażenia dochodzi głównie poprzez zranienia lub skaleczenia,

- dur brzuszny (tyfus) - choroba wywołana przez pałeczki Salmonelli (typhi), za zachorowania odpowiada picie brudnej wody, jedzenie nieumytych owoców bądź innych produktów zawierających bakterie

- wścieklizna - szczególnie wskazana, gdy możemy mieć kontakt ze dziką zwierzyną, a nawet bezpańskimi psami

- japońskie zapalenie mózgu - występuje głównie na terenie Azji Południowo-Wschodniej i Oceanii

Poza powyższymi na liście potencjalnych zagrożeń znalazły się m. in. polio (choroba Heinego-Medina), błonica, krztusiec, odra, świnka, różyczka, cholera oraz zakażenia meningokokowe i pneumokokowe.

W egzotycznych miejscach istnieje także zagrożenie malarią, jedna z częstszych chorób zakaźnych, przenoszoną głównie przez komarzyce (z rodzaju Anopheles). Przeciwko malarii nie ma jak na razie szczepionki. Co można zrobić, aby się przed nią uchronić? Po pierwsze zapobiegawczo przyjmować leki przeciwmalaryczne. Po drugie chronić się przed komarami na wszelkie możliwe sposoby, czyli poprzez moskitiery, ubiór osłaniający ciało i repelenty.

Płacisz z własnej kieszeni

Warto wiedzieć, że za wszystkie szczepienia płacisz z własnej kieszeni. W przypadku tych obowiązkowych nie ma dyskusji. Wyjścia są dwa: płacisz, szczepisz się i jedziesz albo nie płacisz, nie szczepisz się i odpuszczasz sobie podróż w upatrzone rejony. W przypadku zalecanych, oczywiście możesz być ryzykantem i przy tym przyoszczędzić. Może się jednak okazać, że to była bardzo kosztowna oszczędność...

Sposób finansowania szczepionek ochronnych jest regulowany prawem - określają go odpowiednie ustawy i rozporządzenia Ministra Zdrowia.

Szczep się rychło w czas!

Szczepień nie odkładaj na ostatni moment. Powinieneś podjąć działania już na 6 - 8 tygodni przed egzotyczną eskapadą. To nie nasze fanaberie. Po prostu niektóre szczepienia wymagają podania kilku dawek z zachowaniem odstępu czasowego (np. 4 tygodni). Wiele z nich nie można podawać tuż przed wyjazdem, a np. minimalnie 2 tygodnie przed nim, żeby organizm zdążył wykształcić odporność. Wykaz ośrodków, w których możesz się zaszczepić znajdziesz na stronie Głównego Inspektoratu Sanitarnego (tutaj)

W kwestii ubrań postaw na tkaniny naturalne tj. bawełna i len - w przeciwieństwie do sztucznych włókien zapewnią ci optymalną cyrkulację powietrza i wchłoną pot. Nie sugeruj się panującym w miejscu docelowym upałem - spakuj przewiewne koszule z długim rękawem i długie spodnie. Taki strój uchroni cię przed palącymi promieniami słonecznymi i owadami. Do tego koniecznie okrycie głowy (np. kapelusz) i okulary słoneczne z filtrem UV (te bez filtra mogą ci jeszcze bardziej zaszkodzić). Obowiązkowo w pakunkach uwzględnij również kremy z filtrami o wysokim faktorze przeciwko oparzeniom skóry i pomadkę ochronną, środki odstraszające komary, apteczkę wyposażoną m.in. w leki przeciwbólowe, przeciwbiegunkowe, zwalczające gorączkę i przeziębienie, a także środki opatrunkowe.

W egzotycznych krajach słońce i tak cię dopadnie. Z tego względu więcej wysiłku włóż w to, żeby się przed nim chronić, niż żeby na nie "zapolować". Stosuj emulsje z wysokim filtrem - od 30-50 wzwyż w zależności od karnacji, pory dnia itd. Chowaj się w cieniu, paraduj w kapeluszu z rondem, a od godziny 12 do 15 zafunduj sobie sjestę. Inaczej możesz nabawić się poparzeń, zaczerwień, pęcherzy, a w ostateczności nawet udaru słonecznego. No i zwiększasz ryzyko wystąpienia raka skóry.

Udar słoneczny możesz poznać po takich objawach jak nudności, wymioty, gorączką, a nawet utrata przytomności. Jeśli nie doszło do tej ostatniej, w pierwszej kolejności schładzaj organizm osoby, rób zimne okłady i podawaj chłodne napoje. W drugim przypadku jak najszybciej wezwij pomoc medyczną.

Wakacje w egzotycznym miejscu oznaczają przeniesienie się do zupełnie innej rzeczywistości. Inne obyczaje, przyjęte zachowania, ubiór, ekspresja emocji - musisz pamiętać, że tam to ty jesteś "egzotyczny", a nie tubylcy. A co za tym idzie, to ty musisz się dostosować. Warto przed wyjazdem poczytać o kulturze i kraju, który zamierzasz odwiedzić.

W Brazylii zagłębianie się w boczne uliczki grozi porwaniem, napadem lub postrzeleniem ze skutkiem śmiertelnym - takie wydarzenia są w biedniejszych dzielnicach na porządku dziennym, natomiast np. na Haiti fotografowanie mieszkańców bez wcześniejszego poproszenia o zgodę może wywołać u tychże agresywne zachowania. Dobrze to wiedzieć zanim wywołasz bójkę jednym wydawałoby się niewinnym zdjęciem, prawda?

Opisy konkretnych krajów, obowiązujących w nich przepisów, zasad bezpieczeństwa i wymaganych szczepień, znajdziesz w specjalnym poradniku przygotowanym przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych (przejdź do Poradnika "Polak za granicą")

W egzotycznych rejonach nie zawsze jest bezpiecznie, pokojowo i praworządnie. W wielu miejscach napady, porwania czy zabójstwa są na porządku dziennym. Jeśli, odpukać, przytrafi ci się paść ofiarą napadu z bronią w ręku, nie stawiaj oporu - instruuje MSZ. Stracić możesz zdecydowanie więcej niż portfel, bo zdrowie, a nawet życie. Ekstrawagancki ubiór i ozdoby zarezerwuj na imprezę na znanym gruncie, choćby europejskim. Z dala od domu możesz zostać błędnie zrozumiany lub wywołać irytację.

Niech noc będzie dla ciebie znakiem ostrzegawczym. Nie wybieraj się na nocne zwiedzanie czy romantyczne spotkania na opustoszałej plaży. Co w tym złego? Ano to, że w wielu miejscach na świecie po zmroku grasują jedynie gangi i osobniki spod ciemnej gwiazdy. Turyści, a nawet tubylcy, którzy się napatoczą to łatwy i pewny łup. Ty chyba nie chcesz się nim stać.

Uważaj też na zatłoczone miejsca - to raj dla złodziei i kieszonkowców. Poza tym nie gardź towarzystwem, w grupie jesteś bezpieczniejszy niż w pojedynkę. I w ogóle unikaj terenów zagrożonych. Listę ostrzeżeń dla podróżnych o aktualnie niebezpiecznych terytoriach (w tym o atakach terrorystycznych) znajdziesz tutaj.

Przed wyjazdem odwiedź nie tylko lekarza medycyny tropikalnej, ale również... dentystę. To wszystko po to, żeby niespodziewany ból zęba nie popsuł ci urlopu. I, co nie mniej znaczące, nie zrujnował cię finansowo (w wielu miejscach usługi stomatologiczne są naprawdę kosztowne), nie naraził na kontakt z pozostawiającymi wiele do życzenia warunkami higieniczno-sanitarnymi lub wątpliwymi umiejętnościami stomatologa.

Wiadomo, nie planujesz, że podczas podróży coś pójdzie nie po twojej myśli, zachorujesz lub ulegniesz wypadkowi. Przezorny jednak zawsze ubezpieczony. Co powinieneś mieć ze sobą? Z pewnością polisę ubezpieczeniową. Nie kupuj kota w worku. Tym bardziej, że jeśli rzeczywiście się coś wydarzy, jest szansa, że towarzystwo ubezpieczeniowe będzie szukało usprawiedliwienia, żeby nie zapłacić. Czytaj to, co jest napisane małym drukiem i w przypisach - to często najważniejsze informacje obnażające potencjalne słabości polisy. Jeśli planujesz nurkować czy wspinać się, pamiętaj - to nie jest usługa standardowa. Jeśli chorujesz na chorobę przewlekłą, nie ukrywaj tego przed ubezpieczycielem. Gdy zajdzie potrzeba skorzystania z polisy, a ty nie masz pojęcia, jak to zrobić, zawsze możesz dzwonić na numer telefonu umieszczony na dokumencie, a operator pokieruje cię dalej.

Z ubezpieczeń dodatkowych można wykupić także ubezpieczenie od:

- kosztów leczenia i pomocy w podróży

- następstw nieszczęśliwych wypadków (NNW)

- od odpowiedzialności cywilnej za szkody na osobie i rzeczy (OC)

- utraty bagażu podróżnego lub opóźnienia w jego dostarczeniu