Siatka centylowa a rozwój dziecka

Centyle, siatka centylowa (co znaczy) - jak odczytywaæ rozwój dziecka na siatce centylowej?

O ile sam proces odczytywania siatki centylowej nie jest skomplikowany, o tyle wyja¶nienie jak to robiæ do prostych nie nale¿y. Postaram siê w miarê prosty sposób wyja¶niæ czym s± siatki i do czego s³u¿±.



Centyle okre¶laj± czêsto¶æ wystêpowania okre¶lonej cechy w grupie lub spo³eczno¶ci. Badan± grupê dzieli siê na 100 centyli. Poszczególne centyle opisuj± odleg³o¶æ od ¶redniej (a konkretniej od mediany). Siatki centylowe s± natomiast graficznym przedstawieniem zmian warto¶ci centylowej badanej cechy w czasie rozwoju dziecka.



Na siatce zaznaczone s± równoleg³e krzywe oznaczaj±ce poszczególne centyle (zazwyczaj 3, 10, 25, 50, 75, 90 i 97) i dziel±ce siatkê na kana³y (np. kana³ miêdzy 50 a 75 centylem). 50 centyl odpowiada medianie, co oznacza ¿e 50% populacji znajduje siê powy¿ej 50 centyla a 50% populacji poni¿ej. Analogicznie: poni¿ej 25 centyla znajduje siê 25% badanej populacji, poni¿ej 75 centyla - 75%, a powy¿ej 75 centyla - 25% populacji. W praktyce - warto¶æ wzrostu dziecka na 60 centylu oznacza, ¿e w danym wieku 60% rówie¶ników jest od niego wy¿szych, a 40% ni¿szych.



Przedzia³ 25-75 centyl okre¶la tak zwan± w±sk± normê rozwojow± (mie¶ci siê w niej oko³o 50% populacji). Przedzia³ 10-90 centyl to szeroka norma rozwojowa. Warto¶ci miêdzy 3 i 10 oraz 90 i 97 centylem stanowi± pogranicze normy.



Za pomoc± siatki okre¶la siê najczê¶ciej wzrost, masê cia³a, obwód g³owy lub ci¶nienie têtnicze. Trzeba pamiêtaæ, ¿e istniej± osobne siatki centylowe dla ch³opców i dziewczynek a tak¿e dla specyficznych populacji (np. siatka centylowa wzrostu dzieci warszawskich).



Pos³ugiwanie siê siatk± centylow± daje mo¿liwo¶æ nakre¶lenia wykresu krzywej rozwojowej dziecka na podstawie kilkuletniej, regularnej obserwacji. Na przyk³ad zaznaczanie na siatce kolejnych pomiarów wzrostu dziecka (np. co pó³ roku) pozwala uzyskaæ wykres obrazuj±cy tempo wzrastania dziecka.



Siatki pozwalaj± tak¿e oceniæ wzajemne pozycje na siatkach dwóch ró¿nych cech. Mo¿emy wiêc przyk³adowo oceniæ czy stosunek masy do wzrostu dziecka jest prawid³owy. Je¿eli wzrost i masa dziecka le¿± w tym samym lub w si±siaduj±cych kana³ach centylowych to mówimy o rozwoju proporcjonalnym.