Udar mózgu: opieka i rehabilitacja domowa

Po powrocie ze szpitala ka¿dy pacjent wymaga kontynuowania leczenia w domu, profilaktyki przeciwodle¿ynowej i usprawniaj±cej.

Przed powrotem chorego do domu nale¿y przygotowaæ pokój, w którym chory bêdzie przebywa³. Pokój powinien byæ umeblowany tak aby u³atwia³ pielêgnacjê pacjenta i wykonywanie

czynno¶ci ¿ycia codziennego przez pacjenta. Temperatura otoczenia powinna wynosiæ 20 stopni Celsjusza, ³ó¿ko powinno mieæ wysoko¶æ ok. 63-65 cm. Najlepsze jest ³ó¿ko szpitalne z unoszonym wezg³owiem, drabink±, na kó³kach, co u³atwia jego przesuwanie.

Dla osób le¿±cych powinni¶my przygotowaæ poduszki rehabilitacyjne oraz materac przeciwodle¿ynowy zmiennoci¶nieniowy. Niezbêdnym bêdzie równie¿ zapewnienie choremu wózka inwalidzkiego, który pos³u¿y do przemieszczania oraz wychodzenia na spacery z rodzin± lub z opiekunk±, je¶li stan zdrowia chorego na to pozwoli.

Wynajêcie wózka inwalidzkiego kosztuje ok. 50-60 z³/miesi±c. Wszystkie udogodnienia oraz ³ó¿ko szpitalne mo¿na kupiæ albo wypo¿yczyæ. Wydatek ten mo¿e byæ refundowany po z³o¿eniu wniosku do w³a¶ciwego oddzia³u NFZ. Koszt zakupu ³ó¿ka to ok.1500 z³, natomiast wynajêcie kosztuje od 150 z³/miesiêcznie; zakup materaca - ok. 550 z³.

Obok ³ó¿ka umieszczamy ma³± szafkê na której chory bêdzie móg³ trzymaæ najbardziej niezbêdne przybory. Pamiêtajmy, ¿e szafkê i rzeczy na niej - np. kubeczek z piciem - stawiamy zawsze po stronie pora¿onej, aby chory móg³ aktywizowaæ w³a¶nie tê chor± po³owê cia³a.

Objawy przebytego udaru wystêpuj± po stronie przeciwnej do uszkodzonej pó³kuli mózgowej i zale¿± g³ównie od lokalizacji oraz rozleg³o¶ci udaru. Mo¿liwie najszybsze rozpoczêcie systematycznych æwiczeñ rehabilitacyjnych mo¿e w znacznym stopniu przywróciæ utracone funkcje organizmu. Rehabilitacja niejednokrotnie jest d³ugotrwa³a i mêcz±ca, dlatego te¿ æwiczenia nale¿y wykonywaæ pod okiem profesjonalisty.

Domowa opieka poszpitalna

Bardzo wa¿ne, by przygotowaæ wszystkich cz³onków rodziny do nowej sytuacji w domu. Objawy udarów (np.: niedow³ad, pora¿enie, niedoczulica, afazja itd) wymagaj± du¿ego nak³adu pracy ze strony pacjenta, jego bliskich i opiekunów. To nie tylko pacjent choruje, ale ca³a rodzina i wszyscy musz± braæ udzia³ w rehabilitacji poudarowej pacjenta.

Zakres i charakter opieki nad chorym po udarze pomo¿e ustaliæ lekarz lub wykwalifikowana pielêgniarka. Rehabilitant pomo¿e odzyskaæ sprawno¶æ ruchow±.

Wa¿n± czê¶ci± opieki jest edukacja pacjenta i rodziny jak nabieraæ pewno¶ci siebie i pokonywaæ niesprawno¶æ. Pacjent le¿±cy bêdzie wymaga³ znacznie wiêkszego zakresu opieki ni¿ pacjent chodz±cy, samopielêgnuj±cy siê.

Na podstawie skal geriatrycznych pielêgniarka oceni jakie czynno¶ci ¿ycia codziennego pacjent mo¿e wykonaæ sam a które wymagaj± pomocy bliskich.

Chorzy le¿±cy musz± mieæ wdro¿one postêpowanie przeciwodle¿ynowe, polegaj±ce na codziennej pielêgnacji skóry pacjenta, nat³uszczaniu, diecie bogatej w bia³ka, jak najczêstszej zmianie pozycji cia³a w ³ó¿ku- co 1- 2 godziny, a nawet czê¶ciej. Naprzemiennie uk³adamy chorego w pozycji niskiej, wysokiej, na boku lub pochylonej do przodu. Je¿eli odle¿yny ju¿ s±, nale¿y stosowaæ preparaty p/odle¿ynowe, dostêpne w aptece bez recepty.

Wa¿ne jest codzienne utrzymanie cia³a chorego w czysto¶ci. A to oznacza toaletê chorego w ³ó¿ku i higienê jamy ustnej rano, wieczorem i po ka¿dym posi³ku. Równie¿ zmiana pampersów wymaga ka¿dorazowej pielêgnacji skóry.

Je¿eli wystêpuj± zaburzenia w po³ykaniu przygotowujemy pokarmy rozdrobnione, lekko gêste, ciep³e, nie gor±ce, w ma³ych ilo¶ciach, 5-6 razy dziennie, zwracaj±c uwagê aby podczas jedzenia pacjent nie zach³ysn±³ siê. Przy du¿ych zaburzeniach po³ykania lekarz mo¿e zleciæ karmienie przez sondê. Trzeba dbaæ by chory by³ nawodniony. Podajemy ok. 2 litrów p³ynów/na dobê.

Je¿eli krztusi siê, zagêszczamy p³yny kisielem albo budyniem. Mo¿na równie¿ podaæ p³yny przez s³omkê, je¿eli pacjent ma zachowan± funkcjê ssania. Gdy chory mo¿e gry¼æ, zachêcamy go, by rozgryza³ pokarm równie¿ po stronie pora¿onej, aby nie dopu¶ciæ do jej spastyczno¶ci.

Nale¿y pamiêtaæ, i¿ osoba le¿±ca jest nara¿ona równie¿ na zapalenie p³uc, tote¿ trzeba 2 razy dziennie oklepywaæ plecy chorego, w celu pobudzenia kr±¿enia i umo¿liwienia wykrztuszenia zbieraj±cej siê wydzieliny.

Spróbujmy nauczyæ chorego wykonywania prostych æwiczeñ oddechowych - g³êboki wdech, zatrzymanie powietrza przez 2-3 sekundy i wydech, który powinien na¶ladowaæ "dmuchanie materaca". Pozwoli to na uaktywnienie pêcherzyków p³ucnych i zapobiegnie schorzeniom uk³adu oddechowego.

Przy codziennej pielêgnacji pojawia siê pytanie: Jak za³o¿yæ koszulê, by nie uraziæ pacjenta, w jakiej kolejno¶ci zak³adaæ rêkawy? Rozbieraj±c pacjenta zawsze najpierw zdejmujemy koszulê zaczynaj±c od rêkawa rêki zdrowej, bo mamy wiêksze mo¿liwo¶ci manewru, a potem dopiero zdejmujemy rêkaw rêki chorej. Ubieranie tak¿e rozpoczynamy od rêki pora¿onej, ¿eby nie uraziæ chorego, a na koniec zak³adamy rêkaw rêki zdrowej. Ta sama kolejno¶æ dotyczy spodni.