Udar mózgu: opieka i rehabilitacja domowa
Po powrocie ze szpitala każdy pacjent wymaga kontynuowania leczenia w domu, profilaktyki przeciwodleżynowej i usprawniającej.
Shutterstock
Przed powrotem chorego do domu należy przygotować pokój, w którym chory będzie przebywał. Pokój powinien być umeblowany tak aby ułatwiał pielęgnację pacjenta i wykonywanie
czynności życia codziennego przez pacjenta. Temperatura otoczenia powinna wynosić 20 stopni Celsjusza, łóżko powinno mieć wysokość ok. 63-65 cm. Najlepsze jest łóżko szpitalne z unoszonym wezgłowiem, drabinką, na kółkach, co ułatwia jego przesuwanie.
Dla osób leżących powinniśmy przygotować poduszki rehabilitacyjne oraz materac przeciwodleżynowy zmiennociśnieniowy. Niezbędnym będzie również zapewnienie choremu wózka inwalidzkiego, który posłuży do przemieszczania oraz wychodzenia na spacery z rodziną lub z opiekunką, jeśli stan zdrowia chorego na to pozwoli.
Wynajęcie wózka inwalidzkiego kosztuje ok. 50-60 zł/miesiąc. Wszystkie udogodnienia oraz łóżko szpitalne można kupić albo wypożyczyć. Wydatek ten może być refundowany po złożeniu wniosku do właściwego oddziału NFZ. Koszt zakupu łóżka to ok.1500 zł, natomiast wynajęcie kosztuje od 150 zł/miesięcznie; zakup materaca - ok. 550 zł.
Obok łóżka umieszczamy małą szafkę na której chory będzie mógł trzymać najbardziej niezbędne przybory. Pamiętajmy, że szafkę i rzeczy na niej - np. kubeczek z piciem - stawiamy zawsze po stronie porażonej, aby chory mógł aktywizować właśnie tę chorą połowę ciała.
Objawy przebytego udaru występują po stronie przeciwnej do uszkodzonej półkuli mózgowej i zależą głównie od lokalizacji oraz rozległości udaru. Możliwie najszybsze rozpoczęcie systematycznych ćwiczeń rehabilitacyjnych może w znacznym stopniu przywrócić utracone funkcje organizmu. Rehabilitacja niejednokrotnie jest długotrwała i męcząca, dlatego też ćwiczenia należy wykonywać pod okiem profesjonalisty.
Domowa opieka poszpitalna
Bardzo ważne, by przygotować wszystkich członków rodziny do nowej sytuacji w domu. Objawy udarów (np.: niedowład, porażenie, niedoczulica, afazja itd) wymagają dużego nakładu pracy ze strony pacjenta, jego bliskich i opiekunów. To nie tylko pacjent choruje, ale cała rodzina i wszyscy muszą brać udział w rehabilitacji poudarowej pacjenta.
Zakres i charakter opieki nad chorym po udarze pomoże ustalić lekarz lub wykwalifikowana pielęgniarka. Rehabilitant pomoże odzyskać sprawność ruchową.
Ważną częścią opieki jest edukacja pacjenta i rodziny jak nabierać pewności siebie i pokonywać niesprawność. Pacjent leżący będzie wymagał znacznie większego zakresu opieki niż pacjent chodzący, samopielęgnujący się.
Na podstawie skal geriatrycznych pielęgniarka oceni jakie czynności życia codziennego pacjent może wykonać sam a które wymagają pomocy bliskich.
Chorzy leżący muszą mieć wdrożone postępowanie przeciwodleżynowe, polegające na codziennej pielęgnacji skóry pacjenta, natłuszczaniu, diecie bogatej w białka, jak najczęstszej zmianie pozycji ciała w łóżku- co 1- 2 godziny, a nawet częściej. Naprzemiennie układamy chorego w pozycji niskiej, wysokiej, na boku lub pochylonej do przodu. Jeżeli odleżyny już są, należy stosować preparaty p/odleżynowe, dostępne w aptece bez recepty.
Ważne jest codzienne utrzymanie ciała chorego w czystości. A to oznacza toaletę chorego w łóżku i higienę jamy ustnej rano, wieczorem i po każdym posiłku. Również zmiana pampersów wymaga każdorazowej pielęgnacji skóry.
Jeżeli występują zaburzenia w połykaniu przygotowujemy pokarmy rozdrobnione, lekko gęste, ciepłe, nie gorące, w małych ilościach, 5-6 razy dziennie, zwracając uwagę aby podczas jedzenia pacjent nie zachłysnął się. Przy dużych zaburzeniach połykania lekarz może zlecić karmienie przez sondę. Trzeba dbać by chory był nawodniony. Podajemy ok. 2 litrów płynów/na dobę.
Jeżeli krztusi się, zagęszczamy płyny kisielem albo budyniem. Można również podać płyny przez słomkę, jeżeli pacjent ma zachowaną funkcję ssania. Gdy chory może gryźć, zachęcamy go, by rozgryzał pokarm również po stronie porażonej, aby nie dopuścić do jej spastyczności.
Należy pamiętać, iż osoba leżąca jest narażona również na zapalenie płuc, toteż trzeba 2 razy dziennie oklepywać plecy chorego, w celu pobudzenia krążenia i umożliwienia wykrztuszenia zbierającej się wydzieliny.
Spróbujmy nauczyć chorego wykonywania prostych ćwiczeń oddechowych - głęboki wdech, zatrzymanie powietrza przez 2-3 sekundy i wydech, który powinien naśladować "dmuchanie materaca". Pozwoli to na uaktywnienie pęcherzyków płucnych i zapobiegnie schorzeniom układu oddechowego.
Przy codziennej pielęgnacji pojawia się pytanie: Jak założyć koszulę, by nie urazić pacjenta, w jakiej kolejności zakładać rękawy? Rozbierając pacjenta zawsze najpierw zdejmujemy koszulę zaczynając od rękawa ręki zdrowej, bo mamy większe możliwości manewru, a potem dopiero zdejmujemy rękaw ręki chorej. Ubieranie także rozpoczynamy od ręki porażonej, żeby nie urazić chorego, a na koniec zakładamy rękaw ręki zdrowej. Ta sama kolejność dotyczy spodni.
czynności życia codziennego przez pacjenta. Temperatura otoczenia powinna wynosić 20 stopni Celsjusza, łóżko powinno mieć wysokość ok. 63-65 cm. Najlepsze jest łóżko szpitalne z unoszonym wezgłowiem, drabinką, na kółkach, co ułatwia jego przesuwanie.
Dla osób leżących powinniśmy przygotować poduszki rehabilitacyjne oraz materac przeciwodleżynowy zmiennociśnieniowy. Niezbędnym będzie również zapewnienie choremu wózka inwalidzkiego, który posłuży do przemieszczania oraz wychodzenia na spacery z rodziną lub z opiekunką, jeśli stan zdrowia chorego na to pozwoli.
Wynajęcie wózka inwalidzkiego kosztuje ok. 50-60 zł/miesiąc. Wszystkie udogodnienia oraz łóżko szpitalne można kupić albo wypożyczyć. Wydatek ten może być refundowany po złożeniu wniosku do właściwego oddziału NFZ. Koszt zakupu łóżka to ok.1500 zł, natomiast wynajęcie kosztuje od 150 zł/miesięcznie; zakup materaca - ok. 550 zł.
Obok łóżka umieszczamy małą szafkę na której chory będzie mógł trzymać najbardziej niezbędne przybory. Pamiętajmy, że szafkę i rzeczy na niej - np. kubeczek z piciem - stawiamy zawsze po stronie porażonej, aby chory mógł aktywizować właśnie tę chorą połowę ciała.
Objawy przebytego udaru występują po stronie przeciwnej do uszkodzonej półkuli mózgowej i zależą głównie od lokalizacji oraz rozległości udaru. Możliwie najszybsze rozpoczęcie systematycznych ćwiczeń rehabilitacyjnych może w znacznym stopniu przywrócić utracone funkcje organizmu. Rehabilitacja niejednokrotnie jest długotrwała i męcząca, dlatego też ćwiczenia należy wykonywać pod okiem profesjonalisty.
Domowa opieka poszpitalna
Bardzo ważne, by przygotować wszystkich członków rodziny do nowej sytuacji w domu. Objawy udarów (np.: niedowład, porażenie, niedoczulica, afazja itd) wymagają dużego nakładu pracy ze strony pacjenta, jego bliskich i opiekunów. To nie tylko pacjent choruje, ale cała rodzina i wszyscy muszą brać udział w rehabilitacji poudarowej pacjenta.
Zakres i charakter opieki nad chorym po udarze pomoże ustalić lekarz lub wykwalifikowana pielęgniarka. Rehabilitant pomoże odzyskać sprawność ruchową.
Ważną częścią opieki jest edukacja pacjenta i rodziny jak nabierać pewności siebie i pokonywać niesprawność. Pacjent leżący będzie wymagał znacznie większego zakresu opieki niż pacjent chodzący, samopielęgnujący się.
Na podstawie skal geriatrycznych pielęgniarka oceni jakie czynności życia codziennego pacjent może wykonać sam a które wymagają pomocy bliskich.
Chorzy leżący muszą mieć wdrożone postępowanie przeciwodleżynowe, polegające na codziennej pielęgnacji skóry pacjenta, natłuszczaniu, diecie bogatej w białka, jak najczęstszej zmianie pozycji ciała w łóżku- co 1- 2 godziny, a nawet częściej. Naprzemiennie układamy chorego w pozycji niskiej, wysokiej, na boku lub pochylonej do przodu. Jeżeli odleżyny już są, należy stosować preparaty p/odleżynowe, dostępne w aptece bez recepty.
Ważne jest codzienne utrzymanie ciała chorego w czystości. A to oznacza toaletę chorego w łóżku i higienę jamy ustnej rano, wieczorem i po każdym posiłku. Również zmiana pampersów wymaga każdorazowej pielęgnacji skóry.
Jeżeli występują zaburzenia w połykaniu przygotowujemy pokarmy rozdrobnione, lekko gęste, ciepłe, nie gorące, w małych ilościach, 5-6 razy dziennie, zwracając uwagę aby podczas jedzenia pacjent nie zachłysnął się. Przy dużych zaburzeniach połykania lekarz może zlecić karmienie przez sondę. Trzeba dbać by chory był nawodniony. Podajemy ok. 2 litrów płynów/na dobę.
Jeżeli krztusi się, zagęszczamy płyny kisielem albo budyniem. Można również podać płyny przez słomkę, jeżeli pacjent ma zachowaną funkcję ssania. Gdy chory może gryźć, zachęcamy go, by rozgryzał pokarm również po stronie porażonej, aby nie dopuścić do jej spastyczności.
Należy pamiętać, iż osoba leżąca jest narażona również na zapalenie płuc, toteż trzeba 2 razy dziennie oklepywać plecy chorego, w celu pobudzenia krążenia i umożliwienia wykrztuszenia zbierającej się wydzieliny.
Spróbujmy nauczyć chorego wykonywania prostych ćwiczeń oddechowych - głęboki wdech, zatrzymanie powietrza przez 2-3 sekundy i wydech, który powinien naśladować "dmuchanie materaca". Pozwoli to na uaktywnienie pęcherzyków płucnych i zapobiegnie schorzeniom układu oddechowego.
Przy codziennej pielęgnacji pojawia się pytanie: Jak założyć koszulę, by nie urazić pacjenta, w jakiej kolejności zakładać rękawy? Rozbierając pacjenta zawsze najpierw zdejmujemy koszulę zaczynając od rękawa ręki zdrowej, bo mamy większe możliwości manewru, a potem dopiero zdejmujemy rękaw ręki chorej. Ubieranie także rozpoczynamy od ręki porażonej, żeby nie urazić chorego, a na koniec zakładamy rękaw ręki zdrowej. Ta sama kolejność dotyczy spodni.
Działania rehabilitacyjne
Utrata części funkcji naszego ciała spowodowana udarem jest przykrym zdarzeniem, z którym trudno jest się pogodzić. Doświadczona opiekunka pomoże w radzeniu sobie z czynnościami życia codziennego, co polepszy jakość życia pacjenta i wprowadzi uśmiech na jego twarzy, natomiast rehabilitant podejmie działania przywracające utracone funkcje.
Pacjent po udarze wymaga nieustannej rehabilitacji. Zapewnienie częstych wizyt rehabilitantów oznacza duże koszty, natomiast miejsce w ośrodku rehabilitacji nie zawsze jest dostępne natychmiast. Rehabilitację zleca lekarz neurolog, a prowadzi wykwalifikowany rehabilitant. Pewne procedury są jednak uniwersalne i możemy je wykonywać sami w domu, zwracając uwagę na to, aby nie przemęczać zbytnio naszego bliskiego chorego. Obejmują one takie ćwiczenia ruchowe jak:
- delikatne zgięcia głowy i skręty,
- nawracanie i odwracanie kończyn w stawach,
- odwodzenie i przywodzenie kończyn,
- wyprostowywanie i zginanie,
- delikatne ruchy rotacyjne stawów,
- zmianę pozycji ciała,
- siadanie na łóżku za spuszczonymi nogami,
Stawianie pierwszych kroków powinno odbywać się w obecności rehabilitanta.
Problemy z mówieniem i pisaniem
Nie zapominajmy, że nasz bliski, po udarze ma problemy z mówieniem, musimy więc mu pomóc go zrozumieć. Jednym z rozwiązań będzie zrobienie tablicy z literkami, które podopieczny może wskazywać, a my będziemy odczytywać. W późniejszym etapie tablica będzie służyła do wskazywania przez nas liter, które chory będzie musiał wypowiadać. Każde rozwiązanie jest dobre, jeżeli będzie pomocne.
Również pisanie zdrową ręką(w tym przypadku lewą) może okazać się pomocne, nawet gdy początkowo charakter pisma nie będzie najładniejszy, a stawianie literek okaże się nie lada wyzwaniem. Warto jednak namawiać chorego do uczenia się używania obecnie zdrowej strony ciała, ponieważ powrót dawnych funkcji ruchowych jest powolny i nie zawsze pełny.
Dotyczy to oczywiście osób, które doświadczyły udaru mózgu po stronie dominującej, czyli dla osób praworęcznych będzie to lewa półkula mózgu, (dla leworęcznych odwrotnie - prawa będzie półkulą dominującą). Opiekun zajmujący się osobą po udarze musi także zachęcać chorego do wysiłku, rozwiązywać z nim krzyżówki, zagadki, rebusy, bawić się w uzupełnianie brakujących w zdaniach słów. Pomocnym będzie logopeda, który nauczy chorego wypowiadania głosek, sylab, a następnie słów.
Nasuwa się pytanie: co się stanie, gdy udar mózgu u osoby praworęcznej zaatakuje półkulę niedominującą(prawą)?
Udar po stronie półkuli niedominującej oznacza, że u praworęcznej osoby wystąpi on po prawej stronie mózgu, a lewa będzie sparaliżowana; u leworęcznej będzie odwrotnie. Teoretycznie wydawałoby się, że nic się nie stanie, bo przecież będziemy normalnie pisać prawą ręką, normalnie mówić, czytać, jeść, itd. To lewa połowa ciała będzie sparaliżowana - myślimy więc, czym się martwić?
Udar półkuli niedominującej mózgu powoduje tzw. zespół zaniedbania połowiczego, który polega na braku akceptacji drugiej połowy ciała, w tym wypadku u osoby praworęcznej ignorowana będzie właśnie ta sparaliżowana strona - lewa. Objawia się to tym, iż chorzy nie myślą o tej stronie ciała, nie "zauważają jej", nie odczuwają bodźców ze strony porażonej. Patrząc na rękę mówią: "to nie moja ręka...". Jeżeli damy im kartkę papieru i poprosimy o narysowanie np. domu, narysują tylko jego połowę; nie zapiszą nawet kartki po stronie niedominującej, porażonej. Nie ubiorą strony porażonej, nie dbają o wygląd po tej stronie; mężczyźni ogolą tylko połowę twarzy.
Leczenie polega nie tylko na przywróceniu pacjentowi funkcji ruchowych, ale także akceptacji porażonej połowy ciała. Leczenie poszpitalne w środowisku pacjenta pod okiem wykwalifikowanego personelu domowej opieki jest optymalną metodą profilaktyki wtórnej udaru mózgu.
Więcej o udarze mózgu: Jak rozpoznać udar i pomagać chorym?
Tekst: House Domowa Opieka
Utrata części funkcji naszego ciała spowodowana udarem jest przykrym zdarzeniem, z którym trudno jest się pogodzić. Doświadczona opiekunka pomoże w radzeniu sobie z czynnościami życia codziennego, co polepszy jakość życia pacjenta i wprowadzi uśmiech na jego twarzy, natomiast rehabilitant podejmie działania przywracające utracone funkcje.
Pacjent po udarze wymaga nieustannej rehabilitacji. Zapewnienie częstych wizyt rehabilitantów oznacza duże koszty, natomiast miejsce w ośrodku rehabilitacji nie zawsze jest dostępne natychmiast. Rehabilitację zleca lekarz neurolog, a prowadzi wykwalifikowany rehabilitant. Pewne procedury są jednak uniwersalne i możemy je wykonywać sami w domu, zwracając uwagę na to, aby nie przemęczać zbytnio naszego bliskiego chorego. Obejmują one takie ćwiczenia ruchowe jak:
- delikatne zgięcia głowy i skręty,
- nawracanie i odwracanie kończyn w stawach,
- odwodzenie i przywodzenie kończyn,
- wyprostowywanie i zginanie,
- delikatne ruchy rotacyjne stawów,
- zmianę pozycji ciała,
- siadanie na łóżku za spuszczonymi nogami,
Stawianie pierwszych kroków powinno odbywać się w obecności rehabilitanta.
Problemy z mówieniem i pisaniem
Nie zapominajmy, że nasz bliski, po udarze ma problemy z mówieniem, musimy więc mu pomóc go zrozumieć. Jednym z rozwiązań będzie zrobienie tablicy z literkami, które podopieczny może wskazywać, a my będziemy odczytywać. W późniejszym etapie tablica będzie służyła do wskazywania przez nas liter, które chory będzie musiał wypowiadać. Każde rozwiązanie jest dobre, jeżeli będzie pomocne.
Również pisanie zdrową ręką(w tym przypadku lewą) może okazać się pomocne, nawet gdy początkowo charakter pisma nie będzie najładniejszy, a stawianie literek okaże się nie lada wyzwaniem. Warto jednak namawiać chorego do uczenia się używania obecnie zdrowej strony ciała, ponieważ powrót dawnych funkcji ruchowych jest powolny i nie zawsze pełny.
Dotyczy to oczywiście osób, które doświadczyły udaru mózgu po stronie dominującej, czyli dla osób praworęcznych będzie to lewa półkula mózgu, (dla leworęcznych odwrotnie - prawa będzie półkulą dominującą). Opiekun zajmujący się osobą po udarze musi także zachęcać chorego do wysiłku, rozwiązywać z nim krzyżówki, zagadki, rebusy, bawić się w uzupełnianie brakujących w zdaniach słów. Pomocnym będzie logopeda, który nauczy chorego wypowiadania głosek, sylab, a następnie słów.
Nasuwa się pytanie: co się stanie, gdy udar mózgu u osoby praworęcznej zaatakuje półkulę niedominującą(prawą)?
Udar po stronie półkuli niedominującej oznacza, że u praworęcznej osoby wystąpi on po prawej stronie mózgu, a lewa będzie sparaliżowana; u leworęcznej będzie odwrotnie. Teoretycznie wydawałoby się, że nic się nie stanie, bo przecież będziemy normalnie pisać prawą ręką, normalnie mówić, czytać, jeść, itd. To lewa połowa ciała będzie sparaliżowana - myślimy więc, czym się martwić?
Udar półkuli niedominującej mózgu powoduje tzw. zespół zaniedbania połowiczego, który polega na braku akceptacji drugiej połowy ciała, w tym wypadku u osoby praworęcznej ignorowana będzie właśnie ta sparaliżowana strona - lewa. Objawia się to tym, iż chorzy nie myślą o tej stronie ciała, nie "zauważają jej", nie odczuwają bodźców ze strony porażonej. Patrząc na rękę mówią: "to nie moja ręka...". Jeżeli damy im kartkę papieru i poprosimy o narysowanie np. domu, narysują tylko jego połowę; nie zapiszą nawet kartki po stronie niedominującej, porażonej. Nie ubiorą strony porażonej, nie dbają o wygląd po tej stronie; mężczyźni ogolą tylko połowę twarzy.
Leczenie polega nie tylko na przywróceniu pacjentowi funkcji ruchowych, ale także akceptacji porażonej połowy ciała. Leczenie poszpitalne w środowisku pacjenta pod okiem wykwalifikowanego personelu domowej opieki jest optymalną metodą profilaktyki wtórnej udaru mózgu.
Więcej o udarze mózgu: Jak rozpoznać udar i pomagać chorym?
Tekst: House Domowa Opieka
POPULARNE
NAJNOWSZE
-
Indyjski horror, który trwał przez stulecia. Dzisiejsi pechowcy mogą mówić o szczęściu
-
Koronawirus jest w stanie przetrwać na ludzkiej skórze pięć razy dłużej niż wirus grypy
-
Jest miejsce w Ameryce Północnej, gdzie nie ma COVID-19
-
Niemcy łagodniej niż inne kraje przeszły wiosenną falę koronawirusa. Na czym polegał ich sukces?
-
Znaleziono substancje, które hamują SARS-CoV-2: przełomowe odkrycie badaczy z Politechniki Wrocławskiej i USA
- Wirusowe zapalenie gardła: objawy, leczenie
- Bakteryjne zapalenie płuc: jak je rozpoznać. Leczenie bakteryjnego zapalenia płuc
- To się nie może udać. "Pacjentka czwartą dobę czeka na wymaz"
- Kiedy wypadanie włosów powinno wzbudzić nasz niepokój?
- "Teleduperele i koronka dla leniuchów", czyli jak lekarze stają się ofiarami niewydolnego systemu
