Dieta bezglutenowa: tabela produktów bezpiecznych i szkodliwych

Dieta bezglutenowa zabrania spo¿ywania produktów zawieraj±cych pszenicê, ¿yto, jêczmieñ oraz, w polskich warunkach, owies, a tak¿e pszen¿yto i orkisz oraz wszelkich wyrobów z ich dodatkiem. Trzeba zarazem pamiêtaæ, ¿e nawet niewielka domieszka bia³ka tych zbó¿ mo¿e byæ niebezpieczna dla osoby wymagaj±cej bezwzglêdnej diety bezglutenowej, np. z powodu choroby trzewnej.

Do³±cz do Zdrowia na Facebooku!

Dieta bezglutenowa wymaga zmiany wielu przyzwyczajeñ ¿ywieniowych. Produktami naturalnie bezglutenowymi s±: kukurydza, ry¿, ziemniaki, soja, proso, gryka, tapioka, amarantus, maniok, soczewica, fasola, sago, sorgo, teff i wszystkie ich przetwory, orzechy, a tak¿e miêso, owoce i warzywa. Za bezglutenowe uznaje siê równie¿ produkty przetworzone, w których zawarto¶æ glutenu nie przekracza 20 ppm (20 mg na 1 kg) - 41/2009 WE, i mo¿na je oznaczaæ miêdzynarodowym symbolem "przekre¶lonego k³osa".

Wci±¿ trwa dyskusja co do konieczno¶ci wyeliminowania owsa z diety bezglutenowej. Uwa¿a siê, ¿e bia³ko zawarte w owsie (awenina) nie powoduje reakcji immunologicznej typowej dla celiakii w stopniu takim, jak bia³ka pszenicy, ¿yta czy jêczmienia. W niektórych krajach (np. Finlandia) dopuszcza siê jego niewielkie spo¿ycie, polski owies jest jednak silnie zanieczyszczony innymi zbo¿ami i dlatego, niezale¿nie od wyników badañ z innych krajów, zaleca siê ca³kowit± jego eliminacjê z diety.

Dieta bezglutenowa jest trudna do skomponowania. Ciê¿ko przygotowaæ prosty wykaz produktów, który jasno okre¶li, co mo¿na je¶æ, a czego nie. Z badañ Polskiego Stowarzyszenia Osób z Celiaki± i na Diecie Bezglutenowej na zawarto¶æ glutenu wynika, ¿e produkty naturalnie bezglutenowe mog± byæ zanieczyszczone na wszystkich etapach produkcji, pocz±wszy od samosiejek zbó¿ glutenowych na polu, przez m³yny miel±ce równie¿ inne, glutenowe kasze czy m±ki, a¿ po wspólne linie produkcyjne.

Dodatkowo, w ró¿nych celach technologicznych, do¶æ powszechnie stosuje siê w produkcji ¿ywno¶ci preparaty glutenu (np. wêdliny). Dlatego w tabelce poni¿ej pojawi³a siê kolumna pod nazw± "mog± zawieraæ gluten", dla produktów, które nie zawsze s± bezglutenowe i na które nale¿y szczególnie uwa¿aæ.

Dieta bezglutenowa - produkty

Wykaz produktów, które nie zawieraj± glutenu (bezglutenowych), mog±cych go zawieraæ oraz zawieraj±cych gluten

					Grupa produktów	Nie zawieraj± glutenu	Mog± zawieraæ gluten	Zawieraj± gluten
					Produkty zbo¿owe	ry¿ bia³y i br±zowy, kukurydza, gryka, proso, amarantus, quinoa, m±ki i kasze ze zbó¿ naturalnie bezglutenowych (np. kasza jaglana z prosa, gryczana), p³atki ry¿owe, skrobia kukurydziana, ry¿owa i z tapioki, gotowe mieszanki m±czne bezglutenowe, pieczywo i makarony z m±k bezglutenowych wykonane samodzielnie oraz kupne oznakowane znakiem "przekre¶lonego k³osa", kaszki dla dzieci ry¿owe i kukurydziane, chrupki kukurydziane, popcorn, owies bezglutenowy (z zastrze¿eniami), bu³ka tarta bezglutenowa	p³atki ¶niadaniowe kukurydziane mog± zawieraæ s³ód jêczmienny, m±ka kukurydziana, ry¿owa, gryczana dostêpne w sprzeda¿y ogólnej mog± byæ zanieczyszczone glutenem	pszenica (i jej dawne odmiany: orkisz, kamut), pszen¿yto, jêczmieñ, ¿yto, owies, m±ka pszenna, ¿ytnia, jêczmienna, p³atki pszenne, jêczmienne, ¿ytnie, owsiane, kasza manna, kuskus, kasza jêczmienna (pêczak, mazurska, per³owa), musli, kasze owsiane, kaszki b³yskawiczne zbo¿owe i mleczno - zbo¿owe, makaron pszenny, makaron ¿ytni, pierogi, pyzy, kopytka, nale¶niki, pieczywo - ka¿de - je¶li nie jest oznaczone jako bezglutenowe (chleb bia³y i razowy, bu³ki, bagietki, maca, pumpernikiel, pieczywo chrupkie, precle), pieczywo cukiernicze suche (herbatniki, ciastka, wafle, biszkopty, pierniczki, sucharki, paluszki itp.), ciasta, ciastka, dro¿d¿ówki, pizza, bu³ka do hamburgera, bu³ka tarta
					Miêso, ryby, jaja	¶wie¿e nieprzetworzone miêso, ryby, jaja	wêdliny (tak¿e te wysokogatunkowe typu szynka), zw³aszcza tzw. wêdliny wysokowydajne, konserwy rybne i miêsne, wêdliny podrobowe (kaszanka, pasztetowa, pasztet), wyroby garma¿eryjne miêsne (parówki, kotlety mielone, pulpety, hamburgery)	panierki do miês i ryb oraz potrawy panierowane
					Mleko i produkty mleczne	mleko ¶wie¿e, mleko w kartonie, mleko zagêszczane, mleko w proszku, kefir, ma¶lanka, jogurt naturalny, nieprzetworzony ser bia³y, ¿ó³ty	jogurty owocowe, ma¶lanki smakowe, napoje czekoladowe, produkty mleczne o obni¿onej zawarto¶ci t³uszczu, serki topione, ¶mietana (zagêstnik), tanie sery ¿ó³te (tzw. wyroby seropodobne); gotowe sery bia³e do serników (niektórzy producenci dodaj± b³onnik pszenny)	napoje mleczne z dodatkiem s³odu jêczmiennego, sery z niebiesk± ple¶ni±
					T³uszcze	mas³o, smalec, margaryna, olej ro¶linny, oliwa z oliwek	majonezy, gotowe sosy (dresingi)	-
					Warzywa i przetwory z warzyw	wszystkie warzywa (¶wie¿e, mro¿one, konserwowane bez dodatków), str±czkowe (groch, fasola, soczewica), ziemniaki, skrobia ziemniaczana	sa³atki z majonezem i dresingami o nieznanym sk³adzie, przeciery pomidorowe, niektóre fasole w puszkach, placki ziemniaczane, produkty wegetariañskie typu kotlety sojowe, pasztety sojowe, majonezy sojowe	warzywa sma¿one panierowane
					Owoce	wszystkie owoce (¶wie¿e, mro¿one, konserwowane)	owoce posypywane m±k±, ¿eby zapobiec sklejaniu, wsady owocowe	-
					Cukier, s³odycze, desery	cukier, d¿em, miód, landrynki, ciasta i ciastka upieczone z dozwolonych produktów, kisiele i budynie domowe z m±ki ziemniaczanej, ciasta i ciastka oznakowane znakiem "przekre¶lonego k³osa"	guma do ¿ucia, ¿elki, nadziewane cukierki, batony, gotowe budynie, lody, czekolada i czekoladki, chipsy	ciasta i ciastka upieczone z niedozwolonych m±k lub z niedozwolonym proszkiem do pieczenia, s³ód jêczmienny
					Napoje	herbata, kawa naturalna, soki owocowe, wody mineralne, kompoty, napary z zió³, czyste alkohole	niektóre kawy rozpuszczalne, zw³aszcza aromatyzowane, napoje owocowo-warzywne, alkohole z dodatkami smakowymi	kawa zbo¿owa, kakao owsiane, napoje s³odzone s³odem jêczmiennym, piwo
					Przyprawy	sól, pieprz, zio³a, jednorodne przyprawy, ocet winny, ocet jab³kowy	jarzynki typu vegeta, mieszanki przypraw (np. curry), musztardy, keczupy, sosy w proszku gotowe dipy i dresingi, sosy sojowe	-
					Zupy	zupy domowe z dozwolonych produktów	zupy w proszku (instant), kostki bulionowe	zupy zaprawiane m±k±, zupy z makaronem, z lanym ciastem
					Inne	proszek do pieczenia bezglutenowy, soda spo¿ywcza, komunikanty niskoglutenowe	preparaty do odchudzania, niektóre leki i preparaty wielowitaminowe, niektóre aromaty	zwyk³y proszek do pieczenia, hydrolizowane bia³ko ro¶linne, komunikanty z m±ki pszennej

By minimalizowaæ ryzyko nie¶wiadomego spo¿ywania glutenu, stosuj±c siê do kilku zasad. Przede wszystkim starajmy siê wybieraæ artyku³y oznaczone symbolem "przekre¶lonego k³osa" produkowane przez firmy, które w wiarygodny i czytelny sposób (etykiety, informacje na stronie firmowej) deklaruj±, ¿e ich wyroby s± bezglutenowe. Po drugie decydujmy siê na produkty, które (po przeczytaniu informacji na etykiecie) wydaj± nam siê bezpieczne, gdy¿ nie zawieraj± ¿adnych "podejrzanych" sk³adników. Po trzecie produkty naturalnie bezglutenowe (typu m±ka kukurydziana, m±ka sojowa), które jednak mog± byæ zanieczyszczone w procesie przetwarzania, starajmy siê kupowaæ u specjalistycznych producentów ¿ywno¶ci bezglutenowej, którzy pilnuj± by te produkty by³y bezpieczne.

* Anna Marczewska reprezentuje Polskie Stowarzyszenie Osób z Celiaki± i na Diecie Bezglutenowej

Dieta bezglutenowa to nic trudnego! Zajrzyj na Forum Gazeta.pl:
Jak ¿yæ bez glutenu?
Co zrobiæ z m±ki ry¿owej?
Dieta bezglutenowa a choroby tarczycy

Wiêcej informacji o diecie, producentach ¿ywno¶ci bezglutenowej i nowych produktach na stronie: www.celiakia.pl