Miażdżyca - co to za choroba, u kogo rozwija się najczęściej i jak skutecznie z nią walczyć?

Cholesterol to związek bez którego ludzki organizm nie może funkcjonować. Wchodzi w skład błon komórkowych i śródbłonkowych, z niego powstają kwasy żółciowe oraz hormony. Mimo że jest niezbędny, to jego nadmiar może prowadzić do rozwoju miażdżycy. Ta z kolei znacznie podnosi prawdopodobieństwo wystąpienia zawału serca czy udaru mózgu. Skąd się bierze miażdżyca i jak skutecznie z nią walczyć?

Cholesterol zaliczany jest do tzw. steroli. W organizmie buduje błony komórkowe, uczestniczy w produkcji hormonów płciowych, sterydowych oraz nadnerczy. Uczestniczy w produkcji kwasów żółciowych. Jest składnikiem lipoprotein osocza, chroni krwinki przed działaniem różnych substancji toksycznych. Do organizmu trafia głównie z pożywienia, jeśli jest go za dużo zaczyna odkładać się w tętnicach i przyczynia się do rozwoju miażdżycy.

Miażdżyca to przewlekły stan zapalny, który dotyka głównie duże i średnie tętnice. Za jego rozwój odpowiedzialny jest właśnie cholesterol, który "przykleja się" do ścian naczynia. Schorzenie może rozwijać się latami i nie dawać przy tym żadnych objawów. Pozostawione bez leczenia może doprowadzić do zawału serca, udaru mózgu. Czasem jeśli zakrzep pojawi się w naczyniu, która przebiega przez kończynę konieczna jest amputacja.

Cholesterol jest niezbędny do życia, ale co za dużo, to niezdrowo

Skąd się bierze? Przyczyn może być wiele. W grupie ryzyka znajdują się przede wszystkim osoby z określonymi uwarunkowaniami genetycznymi oraz te, które miały w rodzinie osobę chorującą na miażdżycę. Ryzyko wzrasta także z wiekiem. W przypadku mężczyzn pierwsze zmiany mogą pojawiać się tuż po czterdziestce, zaś u kobiet po menopauzie.

Warto jednak zaznaczyć, że ogromna grupa chorych chorobę funduje sobie sama. Jak? Przede wszystkim barkiem aktywności fizycznej i stosowaniem niezdrowej diety - bogatej w wysoko przetworzoną żywność, czerwone mięso, a ubogą w warzywa, owoce czy produkty z pełnego ziarna. Nie bez znaczenia jest także sięganie po używki, w szczególności papierosy. Styl życia przekłada się na wystąpienie innych schorzeń, które także mają swój udział w rozwoju miażdżycy. Miażdżyca znacznie częściej pojawia się u osób otyłych, z cukrzycą, nadciśnieniem tętniczym lub zaburzoną krzepliwością krwi.

Miażdżyca - objawy

Miażdżyca może dawać bardzo różne objawy. Wszystko zależy od tego gdzie zaczynają odkładać się tzw. blaszki miażdżycowe, czyli złogi cholesterolu. Najczęściej jednak nadmiar cholesterolu gromadzi się w tętnicach wieńcowych zaopatrujących serce, naczyniach szyjnych transportujących krew do mózgu (stąd te kłopoty z pamięcią) oraz w tętnicach doprowadzających krew do nóg. Tym samym do pierwszych niepokojących objawów mogą należeć duszność, zadyszka, która długo nie mija i zmęczenie nieadekwatne do wysiłku. Zaniepokoić powinny także nawracające problemy z pamięcią, zaburzenia mowy.

Jeśli blaszki utworzyły się w tętnicy, która biegnie do kończyny, mogą pojawić się bóle nóg, zwłaszcza łydek. Zazwyczaj pojawia się po niewielkim wysiłku. Wraz z rozwojem miażdżycy ból zaczyna pojawiać się także w czasie spoczynku, głównie w nocy. Charakterystycznym objawem jest także bladość i oziębienie kończyny, to dowód że jest ona niedokrwiona. U chorych obserwuje się także zbyt intensywne rogowacenie skóry oraz zmiany zwyrodnieniowe w obrębie palców. Zaniepokoić powinno także drętwienie, brak czucia, a także niedowłady.

Jeśli choroba jest już bardziej zaawansowana i blaszka zlokalizowana jest w naczyniu, które pompuje krew do serca może dojść do niedotlenienia narządu. Objawia się ono bólem w klatce piersiowej, zwanym bólem wieńcowym. Taka sytuacja wymaga natychmiastowej konsultacji z lekarzem i wprowadzenia odpowiedniego leczenia.

Miażdżyca - diagnoza

Pierwszym badaniem, które należy wykonać u pacjenta z podejrzeniem miażdżycy jest badanie krwi. Sprawdza się przede wszystkim stężenie cholesterolu w surowicy. Następnie w zależności od zgłaszanych dolegliwości wykonuje kolejne bardziej szczegółowe badania. Jeśli chory zgłasza ból w kończynie konieczne jest wykonanie tzw. USG Dopplera, które pozwala ocenić czy krew przepływa prawidłowo i nic nie stoi jej na przeszkodzie. Dodatkowo - dla całkowitej pewności - konieczne może być wykonanie badań obrazowych - rezonansu magnetycznego lub tomografii, aby dokładnie określić miejsce, w którym znajduje się blaszka miażdżycowa.

Jeśli pacjent zgłasza bóle klatce piersiowej, już podczas osłuchiwania lekarz może wyłapać nieprawidłowości. W tym przypadku także konieczne są badania obrazowe. Czasem wykonuje się także angiografia.

Miażdżyca - leczenie

Podstawą w leczeniu miażdżycy jest zmiana nawyków. Chorym zaleca się ruch - na początek spacery, basen, a także zmianę diety. Zdaniem lekarzy najzdrowsza dla serca i całego układu krążenia jest dieta śródziemnomorska. Dominują w niej warzywa, które zawierają błonnik pokarmowy. Związek ten pomaga nie tylko przyspieszyć metabolizm, co ma kluczowe znaczenie przy gubieniu ponadprogramowych kilogramów, ale także obniża poziom złego cholesterolu i chroni przed jego odkładaniem w tętnicach. Dodatkowo zaleca ona spożywanie ryb, które ze względu na kwasy omega-3 i omega-6 wspomagają pracę układu krążenia i chronią go przed chorobami.