Ból pleców: sprawcą nie musi być chory kręgosłup! Poznaj przyczyny dolegliwości

Kłucie, mrowienie, dolegliwości, jak po uderzeniu... Ból przewlekły, uciążliwy i nagły, a także ostry, po wykonaniu konkretnego ruchu, taki, że dech zapiera... Boli wysoko, nisko, trochę z boku... Miejscowy i "rozlewający się". Ból pleców może mieć różny przebieg i charakter, ale najczęściej, rzeczywiście, kryją się za nim problemy z kręgosłupem.

Ból pleców? Sami sobie winni...

Ludzki kręgosłup, chociaż jest rusztowaniem niemal doskonałym (sprężysty, wydajny, odporny), stale nadwyrężany i źle traktowany, w końcu mówi dość. Czasem 'odzywa się' ostrzegawczo i ból mija po odpoczynku, łagodnym masażu czy sensownej aktywności fizycznej, np. po pływaniu. Jeśli jednak dolegliwości są związane ze zmianami zwyrodnieniowymi, zasadniczo nieodwracalnymi, pokonanie problemu wymaga nie tylko doraźnych działań, ale i wsparcia specjalisty (ortopedy, fizjoterapeuty).

Miejsce bólu zwykle jest związane z naszym trybem życia i konkretnym odcinkiem kręgosłupa, który został zaniedbany. Jeśli prowadzimy siedzący tryb życia lub mamy nadwagę, dolegliwości najczęściej obejmują odcinek lędźwiowy i krzyżowy, czyli dół pleców, popularnie zwany krzyżem. Oczywiście, nie muszą boleć same kości: również osłabione, rozleniwione mięśnie mogą dać się we znaki.

Mikrourazy, nienaturalne wyciąganie szyi (choćby podczas wieszania firanek) może prowadzić do dolegliwości w okolicy karku. Osoby, które mają zwyczaj pochylać nienaturalnie tułów do przodu, niejednokrotnie doznają bólu na wysokości klatki piersiowej.

Ból pleców: Liczy się czas...

Częściowo i u osób, które o siebie dbają, kręgosłup zużywa się z wiekiem. Czasem sprawcą problemów jest wada postawy, na którą nie do końca mamy wpływ, uraz sprzed lat, który doprowadził do nieodwracalnych zmian. Niezależnie od przyczyny dolegliwości i stopnia zaawansowania choroby, zazwyczaj nie jesteśmy bezradni, jeśli leczenie jest prawidłowe. Inna jednak potrzebna jest pomoc przy zmianach łagodnych, inna przy poważniejszych: operacji chirurgicznych jako sposobu leczenia nie wyłączając.

Warto pamiętać, że choroba kręgosłupa wcale nie musi powodować dolegliwości w jego bezpośredniej okolicy (bywa, że bolą nie plecy, a nogi, pupa, głowa, ramię, "w dołku" klatki piersiowej). Zarazem problemy z innym narządem (np. sercem, nerkami, żołądkiem, płucami) możemy błędnie odczytywać jako chorobę kręgosłupa. A to może być nawet groźne dla życia.

Ból pleców: Ukryte powody

Nie wolno zapominać, że czasem ból pleców może oznaczać raka kości. Wówczas skuteczność leczenia zależy przede wszystkim od tego, w jakim stadium nowotwór złośliwy zostanie rozpoznany.

Na podstawie samych objawów trudno odkryć przyczynę bólu pleców. Diagnostyka niejednokrotnie okazuje się skomplikowana, wymagająca czasu i eliminacji błędnych tez. Jest jednak konieczna, by leczenie mogło przynieść oczekiwane efekty. Podpowiadamy jednak, co się może kryć za bólem kręgosłupa w konkretnym miejscu i co może być ich przyczyną. Sprawdź!

Budowa układu kostnego

Co drugi Polak cierpi z powodu bólu kręgosłupa. Jak mu zapobiegać?

Jak zapobiegać odkręgosłupowym bólom pleców? Poznaj 11 przysług dla kręgosłupa

Dołącz do Zdrowia na Facebooku!

Pełne objawy:

Ból bywa nagły, przypominający ukłucie, ale zdarza się, że nie jest ostry, a uporczywy, utrzymujący się przez kilka dni. Punktowy (po środku) lub rozlewający się szerzej. Niejednokrotnie łagodzi go już rozmasowanie bolącego miejsca. Częste towarzyszące objawy to: ból głowy (przede wszystkim z tyłu), jej zawroty, również symptomy migrenowej aury, np. "mroczki przed oczami"), a nawet bezsenność.

Prawdopodobne przyczyny:

Zazwyczaj dolegliwości są związane z trybem życia, konkretną czynnością i szybko mijają. Na ból tej okolicy uskarżają się kierowcy (po długim kursie), osoby pracujące w wymuszonej pozycji (np. przy komputerze), po wykonaniu niewygodnej pracy (wieszanie firanek, sięganie czegoś z półki, ze zbyt niskiego taboretu, etc.), gdyż zdarza się im 'naciągnąć' mięśnie. Dolegliwości zaostrzają regularne mikrourazy i nawet niewielkie przeciążenia, związane np. ze skokami (problem sportowców), a nawet bieganiem w złym obuwiu, po bardzo twardym podłożu. Sprawcą bólu może też być przyczyna poważniejsza: zwyrodnienia szyjnego odcinka kręgosłupa. Wówczas jednak zazwyczaj pojawiają się też problemy z ruchomością szyi (czytaj str. 3). Możliwe też, że masz już dyskopatię (zmiany chorobowe dotyczące jednej przestrzeni międzykręgowej). Powstaje ona, nim dochodzi do utrwalonych zmian zwyrodnieniowych. W przypadku kręgosłupa szyjnego zwykle dotyczy połączenia piątego i szóstego kręgu.

Wstępna diagnostyka:

Jest szczególnie istotna, gdy bólom karku towarzyszą bóle głowy (bądź są dominujące). Bóle głowy najczęściej leczy neurolog (kieruje do niego lekarz pierwszego kontaktu) i najlepiej z nim konsultować takie problemy, zwłaszcza, że jest specjalistą pomocnym przy wielu schorzeniach kręgosłupa. Bóle szyi towarzyszące bólom głowy bywają związane także z chorobami zębów, zatok, nawet nadciśnieniem. Zazwyczaj internista wie, jakie badania wykonać i do kogo kierować dalej. Ważne, by w ogóle go odwiedzić.

Częste badania diagnostyczne wykonywane przy problemach w okolicach szyjnego odcinka kręgosłupa: zdjęcia rtg, badanie przepływów w tętnicach szyjnych i kręgowych metodą Dopplera (czyli wykorzystujące ultradźwięki), a nawet tomografia komputerowa. Dyskopatia jest zazwyczaj widoczna na rtg. Jeśli lekarz na zdjęciu obserwuje już wtórne, nieprawidłowe procesy kościotwórcze, bądź kręgosłup utracił stabilność, zwykle rozpoznaje zaawansowaną chorobę zwyrodnieniową, czyli spondylozę.

Leczenie:

W przypadku dolegliwości pojawiających się rzadko, leczenie zazwyczaj nie jest konieczne. Ból po prostu mija. Wróci jednak, jeśli nie usuniesz jego przyczyny. Utrwalone złe nawyki z czasem doprowadzą do dyskopatii lub spondylozy, a te trzeba już leczyć z pomocą ortopedy i fizjoterapeuty. Wiele zmian zwyrodnieniowych w obrębie kręgosłupa ma charakter nieodwracalny i można jedynie łagodzić dolegliwości z pomocą środków przeciwbólowych, przeciwzapalnych. Skuteczne preparaty niejednokrotnie są dostępne jedynie na receptę. Zmiany zwyrodnieniowe to zasadniczo problem osób starszych, jednak są rozpoznawane u coraz młodszych ludzi.

Sporadyczny ból z pewnością złagodzi odpoczynek (pod warunkiem, że masz odpowiedni materac, średnio twardy, bez żadnych 'pęknięć', a poduszka nie wymusza kolejnego nadwyrężenia kręgosłupa i okolicznych mięśni czy nerwów), masaż, nawet samodzielny, ale najlepiej postawić na profesjonalny (wszystko na temat technik masażu), relaksująca kąpiel (pod warunkiem, że masz sporą wannę), a jeszcze lepiej pływanie: na plecach lub z zanurzoną twarzą.

Więcej o bieganiu

Zobacz:

Pełne objawy:

Miejscowe, jednostronne dolegliwości, czasem o charakterze przewlekłym. Zwykle nasilają się po zmarznięciu ("przewianiu"), przy fizycznym zmęczeniu, czy przeciążeniu szyjnego odcinka kręgosłupa (np. po przyjmowaniu niewłaściwej pozycji podczas pracy przy komputerze). Najczęściej towarzyszy im 'przymusowe' ustawienie szyi (w prawo lub w lewo) lub bezwarunkowy odruch takiego 'ustawiania' głowy, by uniknąć bólu czy naprężenia. Czasem pojawia się też osłabienie, bądź zaburzenie czucia kończyn. Zdarza się również, że ruchomość kręgosłupa szyjnego jest stale ograniczona, a same bóle pojawiają się od czasu do czasu lub jedynym objawem jest nagła trudność z poruszaniem głową, np. po wstaniu z łóżka.

Prawdopodobne przyczyny:

Najczęściej tak objawia się zwyrodnienie szyjnego odcinka kręgosłupa, które są spowodowane wieloma czynnikami, w tym procesem degeneracyjnym, związanym z wiekiem. Organizm w swoisty sposób broni się przed przyjęciem pozycji, w której drażnione są konkretne receptory bólowe lub włókna nerwowe. To wymusza napięcie mięśni i struktur kręgosłupa i paradoksalnie ból pojawia się niekoniecznie po 'chorej' stronie szyi.

Sprawcą problemów z ruchomością bywa też kręcz szyi. Wprawdzie jest przede wszystkim wrodzonym problemem, rozpoznawanym u niemowląt i małych dzieci, ale bywa również nabyty. W przypadku dzieci nierozpoznany na czas problem wiąże się nie tylko z nienaturalnym położeniem głowy i osłabieniem mięśni po jednej stronie, ale nawet z asymetrią twarzy, uszkodzeniem słuchu, nieprawidłowym wykształceniem małżowin usznych, przesunięciem nosa, problemami ze wzrokiem, etc.

Wstępna diagnostyka:

Specjalista ortopeda tego typu problemy może rozpoznać podczas podstawowego badania. Pediatra nie powinien mieć trudności z zaobserwowaniem kręczu u dziecka już wtedy, gdy problem jest dyskretny. Internista zwykle także na podstawie zmian na szyi, a nawet samych dolegliwości pacjenta, powinien podjąć decyzję o konsultacji ortopedycznej. Jest ona istotna ze względu na konieczność doboru odpowiedniego, niejednokrotnie długotrwałego, leczenia. Zazwyczaj specjalista zaleca dodatkowe badania (choćby rtg), w celu precyzyjnego ustalenia źródła problemu, a także jego zaawansowania.

Leczenie:

Jeśli doznasz przykurczu mięśni, wyraźnie ograniczającego ruchomość szyi, przede wszystkim nie próbuj go zwalczyć "siłowo", samodzielnie.

Wstępne leczenie tak objawiającego się zwyrodnienia odcinka szyjnego kręgosłupa często wymaga jego względnego unieruchomienia, na przykład za pomocą kołnierza ortopedycznego, a także przyjmowania leków znoszących napięcie mięśniowe oraz niesteroidowych leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych. Niemal zawsze zmiany zwyrodnieniowe wymagają fizykoterapii. Bywa, że konieczna jest operacja (decyzję o ewentualnym zabiegu bardzo często lekarz podejmuje na podstawie wyniku rezonansu magnetycznego). Brak stabilności kręgosłupa i znacznie obniżona jakość życia pacjenta to zdecydowanie spory problem medyczny i znaczne ryzyko trwałej utraty zdrowia. Decyzję o wykonaniu zabiegu coraz łatwiej podjąć lekarzom i pacjentowi: współcześnie zabiegi 'na kręgosłupie' obciążone są znacznie mniejszym prawdopodobieństwem powikłań, niż sama choroba, a przede wszystkim okazują się skuteczne.

Nabyty kręcz szyi leczony jest przede wszystkim z pomocą fizykoterapeuty: wymaga profesjonalnych masaży (masaż punktowy, ugniatanie, itp.), czasem zabiegów rozciągających, a nawet laseroterapii. W przypadku wrodzonego kręczu szyi pochodzenia mięśniowego operację przeprowadza się przed pierwszymi urodzinami dziecka. Dotyczy to jednak bardzo nasilonego problemu. Zwykle wystarcza rehabilitacja: która polega przede wszystkim na wykonywaniu biernych ćwiczeń hiperkorekcyjnych przy ustabilizowanych barkach, pozwalających rozciągnąć skrócony mięsień. Rodzice otrzymują też szczegółowe zalecenia dotyczące pielęgnacji dziecka: właściwego układania w łóżeczku, 'wymuszania' samodzielnych ćwiczeń (np. dziecko samo będzie odwracać głowę, jeśli we właściwym miejscu umieścimy pozytywkę czy inny, przyciągający uwagę, element).

Więcej na ten temat

Zobacz:

Pełne objawy:

Ból pojawia się często rano, zaraz po przebudzeniu. Ma charakter uciskowy, dotyczy nie tyle kości co mięśni lub stawów (staw barkowy). Bywa, że atak jest ostry, wyjątkowo nasilony. Zwykle chory uskarża się nie tylko na ból, ale i drętwienie lub "pieczenie" ramienia, ręki. Bywa, że mięśnie wydają się osłabione, pojawia się ograniczona zdolność chwytu czy precyzyjnych ruchów palców. Utrata kontroli może dotyczyć ramienia czy łokcia, a dokładniej ich stawów.

Prawdopodobna przyczyna:

Rwa ramienna, zwana też barkową. Sama jest nie tyle chorobą, co zespołem objawów (zespołem bólowym), zwykle spowodowanych zmianami zwyrodnieniowymi. Z szyjnego odcinka rdzenia kręgowego wyrastają korzenie nerwowe tworzące splot barkowy, będący zaczynem nerwów obejmujących całą kończynę górną (rękę). Korzenie, nim utworzą splot, wydostają się z kręgosłupa przez wąskie otwory międzykręgowe. To miejsce potencjalnie szczególnie podatne na kłopoty: w przypadku choroby zwyrodnieniowej tu dochodzi do wywołującego ból ucisku przez osteofity (dzioby kostne), czyli nienaturalne twory, powstające w miejscach przeciążenia kręgosłupa. Miejsce splotu jest także podatne na dolegliwości w przypadku przemieszczania się dysku międzykręgowego. Przepuklina jądra miażdżystego, jeden z objawów zaawansowanego zwyrodnienia krążka międzykręgowego, przebija się zwykle przez tylno-boczną, najsłabszą część pierścienia włóknistego i trafia na początek korzonka nerwowego.

Wstępna diagnostyka:

Jej celem jest przede wszystkim ustalenie przyczyny rwy ramiennej. Zazwyczaj nie jest to trudne, a specjalistą, który zazwyczaj opiekuje się pacjentem, jest neurolog (kieruje do niego lekarz pierwszego kontaktu). Podczas wywiadu lekarskiego istotne jest określenie stopnia nasilenia bólu, jego rodzaju, czynników, które objawy potęgują, a także co je łagodzi.

Precyzyjne określenie miejsca dolegliwości pozwala z dużym prawdopodobieństwem ustalić, który z korzeni nerwowych jest podrażniony. Szczegółowe badanie neurologiczne pozwala ocenić stopień osłabienia siły mięśni kończyn oraz obecność innych objawów wskazujących na tzw. mielopatię, czyli zespół chorobowy spowodowanego uciskiem na rdzeń kręgowy. Najpełniejszy obraz daje badanie MRI, czyli rezonans magnetyczny. W przypadku rwy jest 'pewniejsza' niż tomografia komputerowa, która lepiej obrazuje zmiany w kościach (np. pourazowe). Pomocne bywa też badanie EMG, polegające na ocenie przewodnictwa nerwów.

Leczenie:

Mielopatia stwierdzona w badaniu neurologicznym wymaga pilnego leczenia, zazwyczaj operacyjnego. W mniej zaawansowanych stanach pomocna jest fizykoterapia i leczenie farmakologiczne: przyjmowanie środków przeciwbólowych, zwalczających obrzęk i znoszących napięcie mięśniowe. Przy problemach ze stabilnością kręgosłupa konieczne bywa stosowanie kołnierza ortopedycznego, ale ten jest zalecany jedynie w ostrej fazie dolegliwości i w sytuacjach szczególnego narażenia na wstrząsy.

Czytaj więcej: Drętwienie rąk i nóg - jest się czego bać?

Pełne objawy:

Trudno je wymienić, gdyż przebieg choroby i dolegliwości mogą być bardzo różne, a przyczyna wspólna i odwrotnie. Objawy towarzyszące często nie są przez pacjenta łączone z tą dolegliwością, gdyż są pozornie bardzo odległe (np. wzmożone pragnienie, częstsze oddawanie moczu).

Prawdopodobne przyczyny:

Ból barku to poważne wyzwanie diagnostyczne, gdyż dolegliwości bólowe struktury tak złożonej, jak bark, mogą być wywołane przez co najmniej kilkanaście różnych problemów. To pokazuje wyraźnie, że określenie 'sztuka lekarska' ma praktyczne uzasadnienie. Ból barku bywa wywołany przez zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, wymagające 'jedynie' rehabilitacji, ale i nowotwory szczytu płuca, zagrażające życiu. Bólem barku czasem objawia się dna moczanowa (artretyzm), zapalenie stawów, a nawet zawał serca czy cukrzyca. Zatem to dolegliwość, której nie można lekceważyć. Oczywiście, z każdym bólem barku nie musisz zaraz pędzić do lekarza. Jeśli jednak atak bólu jest ostry, bez wyraźnej przyczyny (nie nadwyrężyłeś go w ogródku) lub ból jest powracający, przewlekły, czas na wizytę u internisty.

Wstępna diagnostyka:

Podstawą jest wywiad lekarski, który pozwoli ustalić kolejność prawdopodobnych przyczyn i listę badań niezbędnych do wykonania, począwszy od badania ogólnego moczu, poprzez usg, a na tomografii komputerowej skończywszy. Oczywiście, mówimy o sytuacji optymalnej, tzn. trafiamy do lekarza, który nie lekceważy objawu 'ból barku' i nie zakłada z góry, że wie, co jest przyczyną. Niestety, bywa i tak, że pacjent czeka na prawidłową diagnozę wiele miesięcy, kluczowych w przypadku chorób zagrażających zdrowiu ogólnemu i życiu.

Leczenie:

Zależnie od przyczyny. W przypadku 'prawdziwego' bólu odkręgosłupowego niemal zawsze pomagają masaże, regularny sport, z pływaniem na czele. Przy problemach odległych istotne jest usunięcie pierwotnej przyczyny, czyli leczenie u diabetologa, bądź neurologa czy kardiologa.

Pełne objawy:

Ból na wysokości piersiowego odcinka kręgosłupa zwykle jest wędrujący, często nie dotyczy określonego miejsca lub niespodziewanie pojawia się w innym. Bywa ostry, przeszywający, nawet czasowo utrudniający oddychanie (wdech), ale zwykle samoczynnie szybko ustępuje. Zazwyczaj przypomina dolegliwości, które łączymy z wysiłkiem fizycznym. Pojawia się też uczucie drętwienia, 'mrówek'. Często chodzą w parze ze zbyt długim czasem spędzonym przy komputerze, bądź przed telewizorem.

Prawdopodobne przyczyny:

Takie dolegliwości bólowe w okolicach piersiowego odcinka kręgosłupa rzadko zwiastują poważne problemy. Oczywiście, zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa dotyczą każdego jego odcinka i wówczas postępowanie jest analogiczne, jak podano powyżej. Zmiany zwyrodnieniowe w odcinku piersiowym zdarzają się wielokrotnie rzadziej, niż np. w odcinku lędźwiowym, jednak bywają wyjątkowo groźne i dokuczliwe, gdyż mogą prowadzić do ucisku rdzenia kręgowego.

Najczęściej jednak kłopoty z odcinkiem piersiowym są skutkiem niewłaściwego trybu życia, a po wprowadzeniu zmian ustępują. To taki konstruktywny alarm od organizmu.

Wstępna diagnostyka:

Jest konieczna, jeśli zmiana trybu życia nie pomaga, dolegliwości nasilają się, pojawiają coraz częściej lub dochodzą dodatkowe objawy, sugerujące poważniejsze problemy ze zdrowiem. Wówczas o postępowaniu decyduje internista, ortopeda lub neurolog, chyba że lekarz pierwszego kontaktu zadecyduje inaczej.

Leczenie:

Zacznij od przyjmowania prawidłowej postawy ciała podczas siedzenia: trzymaj prosto głowę, dbaj, by łopatki były ściągnięte, plecy znajdowały oparcie, a stopy dotykały podłoża (ewentualnie z pomocą podnóżka). Spróbuj więcej się ruszać. Jeśli to nie pomoże lub nawet sporadyczne dolegliwości są wyjątkowo uciążliwe, odwiedź lekarza. Internista skieruje cię do specjalisty, a ostateczne rozpoznanie zdecyduje o ewentualnym leczeniu (od fizykoterapii począwszy, na zabiegu chirurgicznym skończywszy, np. przy mielopatii, zaawansowanych zmianach zwyrodnieniowych).

Pełne objawy:

Ból bywa ostry, nasilający się przy nabieraniu powietrza. Często towarzyszy mu ból brzucha, dyskomfort (pieczenie) przy oddawaniu moczu, częstsza jest też potrzeba oddawania moczu lub pojawia się trudność z opróżnieniem pęcherza. Mogą wystąpić stany podgorączkowe lub gorączka, ogólne uczucie osłabienia, zmęczenia.

Prawdopodobne przyczyny:

To może być choroba nerek (stan zapalny, kamica nerkowa), zwłaszcza, gdy pojawiają się wymienione dolegliwości dodatkowe. Właśnie nerki zazwyczaj dokuczają nieco wyżej, niż "krzyż", jednak ból może promieniować i często dochodzi do pomyłki: ból kręgosłupa bierzemy za problem z układem moczowym, a problem z kręgosłupem za chorobę nerek.

Ból w dolnym odcinku kręgosłupa często spowodowany jest także zmianami zwyrodnieniowymi. W okolicy lędźwiowej najszybciej dochodzi do zmian zwyrodnieniowych stawów międzykręgowych. Zmiany patologiczne najczęściej są spowodowane otyłością bądź urazami- czasem pozornie niewielkimi, które z czasem stają się źródłem zmian zapalnych i bólu.

Wstępna diagnostyka:

Badanie ogólne moczu niejednokrotnie daje odpowiedź. Warto je wykonać nawet wtedy, gdy ból w dolnym odcinku kręgosłupa jest jedynym objawem. Badanie jest szybkie, bezbolesne, a pozwala wykryć dyskretny problem zdrowotny, nie tylko związany z układem moczowym. Jest zalecane profilaktycznie raz w roku.

W przypadku problemów z kręgosłupem często odpowiedź daje zwykłe zdjęcie rtg.

Leczenie:

Leczeniem chorób układu moczowego zajmuje się urolog i nefrolog. Pierwszy pomaga przede wszystkim w stanach potencjalnie wymagających interwencji chirurgicznej, drugi problemami czynnościowymi. O wyborze specjalisty decyduje internista, głównie na podstawie przeprowadzonych badań szczegółowych (np. usg).

Ostre stany zalane nerek są tak bolesne, że pacjenci, nawet ci, którzy próbują leczyć się samodzielnie, w końcu trafiają do lekarza. Zazwyczaj pomocne okazują się antybiotyki, jednak niejednokrotnie i późniejsze leczenie zachowawcze, by uniknąć nawrotów. Trzeba pamiętać, że niewłaściwie leczone lub nieleczone choroby nerek mogą doprowadzić do ich całkowitego zniszczenia, zagrażającego życiu.

Więcej na ten temat:

Co mnie boli? Kręgosłup czy nerki?

Badanie ogólne moczu

Nie lekceważ infekcji dróg moczowych

Pełne objawy:

Bólem krzyża potocznie określamy dolegliwości występujące w dole pleców, na wysokości lędźwiowego lub krzyżowego odcinka kręgosłupa (albo obu równocześnie). Mogą im towarzyszyć problemy, których nie kojarzymy z analizowanym objawem głównym (impotencja, osłabienie mięśni, ogólne zmęczenie, nietrzymanie moczu). Czasem ostry, uniemożliwiający poruszanie, atak pojawia się w odcinku lędźwiowym przy każdej próbie poruszania się. Bywa, że do pierwszego, natychmiast ostrego bólu, dochodzi po nagłym skręcie tułowia, podczas podnoszenia ciężarów, a nawet na treningu czy w czasie porządków na działce.

Dolegliwościom w dolnej części pleców może towarzyszyć ból podbrzusza, zaburzenia miesiączkowania, ból podczas stosunku, gorączka.

Prawdopodobne przyczyny

Bardzo często tak objawiają się zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, powszechne na tych odcinkach naszego rusztowania. Ból potocznie nazywany zapaleniem korzonków niejednokrotnie towarzyszy objawom przeziębienia. Może w rzeczywistości być związany ze zmianami chorobowymi korzeni nerwowych ale i samego kręgosłupa. Podobnie czasem objawia się cukrzyca, półpasiec, a nawet przerzuty nowotworowe do kręgosłupa. Ostry ból tej okolicy nazywany jest też lumbago lub postrzałem.

Jeśli bólowi krzyża towarzyszą kobiece dolegliwości, przyczyną może być problem ginekologiczny, np. zapalenie jajników.

Wstępna diagnostyka

W przypadku kobiet, jeśli atak nie jest ostry, uniemożliwiający poruszanie, zawsze niezbędna jest konsultacja ginekologiczna. Nawet przewlekły stan zapalny dróg rodnych może nie dawać żadnych objawów. Zatem, jeśli nie byłaś ostatnio u tego specjalisty (profilaktycznie: raz w roku, chyba, że lekarz zalecił inaczej) lub masz także objawy ginekologiczne, zacznij od ginekologa. Możliwe, że zaleci podstawowe badania krwi i moczu, zleci usg, by znaleźć przyczynę.

W przypadku podejrzenia chorób kręgosłupa, stawów, zakończeń nerwowych, lekarz może zlecić wykonanie badanie rentgenowskie kręgosłupa, MRI, tomografię komputerową. Niewykluczone, że potrzebne będą też badania neurologiczne, laboratoryjne badania ogólne (np. przy podejrzeniu cukrzycy).

Leczenie

W zależności od przyczyny. Ważne, by w ogóle je podjąć, bo w przypadku problemów nowotworowych czy cukrzycy, istotna jest prawidłowa diagnoza, ale i szybkie działanie, by terapia przyniosła skutki.

Choroby zwyrodnieniowe zwykle leczy się podobnie, jak przypadki opisane wcześniej. Bywa, że w stanach ostrych (np. zapalenie korzeni nerwowych) pacjent jest przez jakiś czas unieruchomiony, a doustne leki przeciwbólowe nie wystarczają i potrzebne są środki do stosowania zewnętrznego, zastrzyki.

Problemy ginekologiczne, związane ze stanem zapalnym, leczy się antybiotykami, ale i środkami pomagającymi stworzyć prawidłową florę bakteryjną w pochwie. Czasem niezbędne jest leczenie hormonalne, zabiegowe. Warto pamiętać, że nawet dyskretne problemy tych okolic grożą poważnymi konsekwencjami, w tym niepłodnością.

Czytaj więcej:

Po co chodzić do ginekologa?

Pełne objawy:

Poza bólem często pojawia się też mrowienie, drętwienie. Dolegliwości może wyzwolić (lub nasilić) kaszel, napięcie mięśni brzucha, uniesienie wyprostowanej nogi, a nawet pochylenie głowy. Przy silnym ataku ból jest przeszywający, uniemożliwiający nawet niewielki ruch. Przyczyną takiego napadu, dokuczającego od pleców po stopę, bywa podniesienie ciężaru, nagły, nieplanowany ruch (np. potknięcie się).

Prawdopodobna przyczyna:

Rwa kulszowa, czyli skutek ucisku na nerw kulszowy. To najdłuższy nerw ludzkiego ciała, powstający z połączenia kilku korzeni rdzeniowych, które wychodzą u podstawy kręgosłupa. Jego długość to główna przyczyna sporego obszaru bólu.

Wstępna diagnostyka:

Zazwyczaj na podstawie objawów lekarz jest w stanie rozpoznać rwę kulszową. Najlepiej, gdy jest to neurolog. Jeśli dolegliwości nie ustępują w ciągu 2-3 tygodni, zwykle zalecane są badania analogiczne, jak przy problemach zwyrodnieniowych kręgosłupa (ucisk na nerwy to zazwyczaj ich skutek). W okresie późniejszym bywają niezbędne zabiegi rehabilitacyjne: masaż mięśni przykręgosłupowych i kończyny, ćwiczenia rozluźniające, wyciąg, a także zabiegi fizykoterapeutyczne: nagrzewania, ultradźwięki, specjalne kąpiele, leczenie sanatoryjne. Zwykle zalecany jest układ regularnych ćwiczeń korekcyjnych i wzmacniających mięśnie przykręgosłupowe oraz mięśnie brzucha, często pod nadzorem rehabilitanta.

Rzadko konieczne jest leczenie operacyjne źródła rwy kulszowej, szczególnie, gdy pojawiają się dodatkowe objawy: zwiotczenie mięśni, niedowłady.

Zobacz:

Pełne objawy:

Przede wszystkim wady postawy (głównie skolioza, kifoza, lordoza) wpływają negatywnie na sylwetkę. Kręgosłup z natury jest 'powyginany' i jest to naturalne. Skolioza patologiczna to nadmierne boczne skrzywienie kręgosłupa, kifoza: nadmierne wygięcie kręgosłupa grzbietowego (tworzy się garb), lordoza: nadmierne wygięcie kręgosłupa w stronę brzucha. Często wady postawy występują łącznie, gdyż jedna nieprawidłowość 'wymusza' kolejne. Objawy bólowe niecharakterystyczne. Mogą wiązać się z bólem niemal na każdym odcinku kręgosłupa, a także dawać dolegliwości odległe (np. ból głowy).

Prawdopodobna przyczyna:

Wady postawy niejednokrotnie są wrodzone i jedynie nasilają się z wiekiem. Czasem wyzwala je (np. skoliozę) skok pokwitaniowy, intensywne rośnięcie. Pogłębianiu się problemu sprzyja przyjmowanie niewłaściwej postawy, brak ruchu, ale i aktywność fizyczna niedopasowana do problemów z sylwetką (np. sporty angażujące jedną rękę).

Warto pamiętać, że i inne problemy z postawą (krótsza kończyna, koślawość kolan, etc.) mogą doprowadzić do problemów z kręgosłupem, wymuszając nienaturalną pozycję ciała.

Wstępna diagnostyka:

Zazwyczaj lekarz pierwszego kontaktu może stwierdzić problemy z sylwetką podczas rutynowego badania. Nieprawidłowości u dzieci często dostrzegają rodzice. Zarazem ortopedzi ostrzegają, że dyskretne zmiany nie są rozpoznawane i właściwie leczone, dlatego wielu pacjentów trafia do nich w stadium zaawansowanym. Kiedyś badania profilaktyczne przeprowadzano w szkołach i ewentualnie kierowano do specjalisty (np. przy płaskostopiu). Dziś wiele zależy od rodziców i pediatrów.

W przypadku lordozy, kifozy i skoliozy specjalne badanie rentgenowskie całego kręgosłupa w projekcji przednio-tylnej i bocznej na stojąco pozwala ocenić stopień skrzywienia kręgosłupa (tzw. kąt Cobba), balansu kręgosłupa (utrzymania tułowia w prawidłowej pozycji) i potencjału dalszego wzrostu kostnego. W stanach zaawansowanych uzupełniająco ortopeda lub neurolog (dobrze i u niego skonsultować problem) może zalecić badania MRI i tomografię komputerową.

Leczenie

Plan leczenia jest zależny od wielu czynników: wieku pacjenta (biologicznego, nie kalendarzowego), płci (np. w przypadku dziewcząt stopień dojrzałości fizycznej w korelacji z aktualnymi zmianami deformacyjnymi pozwala przewidywać ewentualny postęp choroby), a nawet wywiadu rodzinnego (bywa, że wady postawy są uwarunkowane genetycznie).

Czasem wystarcza gimnastyka korekcyjna i dbałość o niepogłębianie wady oraz obserwacja zmian. Przy skrzywieniach znacznych (20-40 st.) konieczne bywa noszenie gorsetu, a czasem operacja (konieczna przy wadach większych).

Nie wolno lekceważyć wad postawy. Nie tylko grożą bólem i deformacją ciała, ale uciskiem narządów wewnętrznych (np. płuc i serca), zagrażając zdrowiu i życiu.

Więcej na ten temat:

Boczne skrzywienie kręgosłupa: skolioza

Charakterystycznym objawem zapalenia trzustki jest przeszywający ból w górnej części brzucha (w nadbrzuszu). Może on jednak promieniować od pleców.

Wrzody żołądka zwykle objawiają się bólem 'w dołku' i innymi dolegliwościami ze strony układu pokarmowego. Mogą jednak promieniować do pleców.

Mielopatia szyjna, chociaż jest chorobą rdzenia kręgowego, objawia się podobnie, jak schorzenie kręgosłupa.

Nietypowo, do pleców, mogą promieniować bóle spowodowane przez choroby wielu narządów: zawał serca, stan zapalny jajników, wspomniana kamica nerkowa, choroby płuc. Także choroby uogólnione, w tym stwardnienie rozsiane. Niejednokrotnie ból pleców to jedyny łatwy do zaobserwowania objaw, ale lekceważony. Niesłusznie. Nie wahaj się i porozmawiaj o dolegliwościach z internistą. Do jego obowiązków należy pomoc w znalezieniu pierwotnej przyczyny i prawdziwego źródła dolegliwości.

Pamiętaj, że ból pleców na każdej wysokości może oznaczać zmiany nowotworowe, w tym złośliwe (rak kości). Osoba z wadą postawy czy kobieta po usunięciu piersi niejednokrotnie lekceważy ból pleców uznając, że to naturalna konsekwencja pierwotnego problemu, tymczasem tak być nie musi i nasilenie dolegliwości, zmianę ich charakteru zawsze trzeba wyjaśnić z lekarzem. W przypadku podejrzenia zmian nowotworowych zazwyczaj rutynowe badania to : rtg, scyntygrafia kości, badanie PET-CT.

Czytaj także:

Zmęczenie czy już choroba?

Zobacz: